Chàm Sữa: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Điều Trị

Một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là chàm sữa hay lác sữa. Bệnh không lây lan và thường không quá nguy hiểm, tuy nhiên nếu không được sứt điểm và để tái phát nhiều lần thì có thể chuyển biến thành chàm thể tạng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh thông tin chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và cách phân biệt, phương pháp điều trị, phòng ngừa căn bệnh này.

Chàm sữa ở trẻ sơ sinh là gì?

Chàm sữa còn có tên gọi khác là lác sữa – giai đoạn đầu của bệnh chàm thể tạng. Bệnh này thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 2 tháng đến 24 tháng tuổi. Theo thống kê có đến 20% trẻ sau khi được sinh ra đều mắc phải căn bệnh này, kể cả những trẻ khỏe mạnh. 

Bệnh chàm sữa mặc dù không lây nhiễm cũng không gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Tuy nhiên bệnh dễ tái phát nhiều lần và có nguy cơ phát triển thành chàm thể tạng gây khó khăn cho việc điều trị, làm tăng nguy cơ để lại sẹo vĩnh viễn trên da của trẻ.

Chàm sữa thường xuất hiện ở 2 bên má trẻ, sau đó lan dần ra chân tay và toàn cơ thể trẻ. Ban đầu chàm da sẽ là những nốt hồng nhỏ, sau đó sẽ phát triển dần thành những mụn nước nhỏ, khi vỡ sẽ tiết ra dịch, có vảy và bong tróc

Chàm sữa ở trẻ nhỏ chủ yếu gồm 3 thể sau:

• Thể cấp tính: Có các mụn nước màu hồng trên da, tiết dịch nhiều, khi mụn vỡ ra có thể gây phù nề.
• Thể mạn tính: Tổn thương xuất hiện trên vùng da rộng, da bị khô ráp, dày sừng, liken hóa.
• Thể bán cấp: Thường tiết dịch ít hơn, da đỏ ít và không gây phù nề.

Nguyên nhân trẻ bị chàm sữa

Hiện nay y học vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây chàm sữa ở trẻ sơ sinh là gì. Tuy nhiên theo ghi nhận, căn bệnh này gây ra bởi một số nguyên nhân sau đây:

• Trẻ sơ sinh có cơ địa dị ứng. 
• Cha mẹ có tiền sử mắc bệnh các bệnh như hen suyễn, nổi mề đay, dị ứng da thì sinh con cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn những trẻ khác.
• Bé bị chàm sữa ở mặt có thể do ảnh hưởng của từ thức ăn của mẹ. Bởi khi trẻ bú mẹ sẽ chịu tác động trực tiếp từ thức ăn. Nếu mẹ ăn nhiều hải sản, thức ăn giàu đạm mà cơ thể con không thể thích ứng được sẽ khiến trẻ dễ bị dị ứng.
• Do ảnh hưởng của thời tiết, môi trường sống, lông thú nuôi, đồ chơi của trẻ không đảm bảo vệ sinh cũng sẽ dẫn đến bệnh chàm ở trẻ em.
• Do một số loại hóa chất gây kích ứng da từ dầu gội, sữa tắm, bột giặt mà cha mẹ sử dụng cho trẻ. Ngoài ra việc che mẹ cho trẻ tắm quá lâu hoặc quá nhiều lần cũng khiến da trẻ dễ bị khô và gây bệnh chàm.
• Trẻ bị rối loạn tiêu hóa, việc mẹ cho bé uống sữa không đúng cách cũng có thể khiến trẻ bị chàm.
• Do trẻ bị nhiễm các loại virus, vi khuẩn gây bệnh trên da.

Dấu hiệu chàm sữa ở trẻ

Chàm ở trẻ em thường xuất hiện nhiều nhất ở vùng mặt, nhất là hai bên má. Khởi phát bệnh, trên bề mặt da của trẻ sẽ chỉ xuất hiện một số nốt hồng đỏ, chúng tập trung thành từng mảng. Trên nền hồng ban có xuất hiện nhiều mụn nước nhỏ li ti. Chúng có thể mọc riêng lẻ hoặc tập trung thành từng bóng nước, chảy dịch, có vảy trắng và bong tróc. 

Tùy giai đoạn phát triển của bệnh mà trẻ sẽ có các dấu hiệu như sau:

• Giai đoạn da tấy đỏ: Bệnh mới khởi phát nên tại vùng da bị tổn thương sẽ xuất hiện các nốt mẩn đỏ, hơi ngứa. Cũng sẽ có trường hợp da của trẻ xuất hiện thêm các hạt màu hơi trắng, sau đó tạo thành mụn nước.
• Giai đoạn nổi mụn nước: Ở giai đoạn này, da trở nên đỏ hơn, mụn nước tập trung thành một vùng lớn, bên trong có dịch, mụn thường nông và dày, dễ vỡ khi trẻ cào gãi, khiến cho bệnh dễ lan ra các vùng da xung quanh.
• Giai đoạn chảy nước: Vùng da bị tổn thương sẽ xuất hiện nhiều vết trầy xước, do mụn nước bị vỡ nên nước chảy ra, dễ gây nhiễm trùng, bội nhiễm.
• Giai đoạn da nhẵn: Mụn nước bị vỡ sau một thời gian sẽ đọng lại huyết thanh trên da. Theo thời gian chúng tạo thành vảy tiết dày và dần bong đi, trả lại lớp da nhẵn bóng.
• Giai đoạn bong vảy da: Lớp da nhẵn vừa được tái tạo nhanh chóng tự rạn da, bong vảy và gây ngứa. 

Các dấu hiệu chàm ở trẻ sơ sinh trên đây không chỉ xuất hiện ở mặt mà còn ở các vị trí khác trên cơ thể như khuỷu chân, khuỷu tay. Nếu không được xử lý đúng cách thì các dấu hiệu của bệnh sẽ ngày càng tăng, mức độ tổn thương trên da trở nên nghiêm trọng hơn, nguy cơ nhiễm trùng là khó tránh khỏi.

Phân biệt chàm sữa với một số bệnh lý ngoài da khác

Có rất nhiều vấn đề về da liễu ở trẻ có biểu hiện giống bệnh chàm sữa nên nhiều phụ huynh thường nhầm lẫn dẫn đến việc điều trị sai cách. Do đó cha mẹ có thể phân biệt bệnh chàm ở trẻ sơ sinh với những căn bệnh ngoài da khác dựa trên các đặc điểm sau:

• Rôm sảy: Trẻ bị rôm sảy sẽ xuất hiện các mụn nước thường tập trung ở vùng da bị ẩm, nóng. Bệnh gây ngứa nhiều khi thời tiết nóng ẩm và giảm khi thời tiết dịu mát.
• Bệnh nổi mề đay: Trẻ xuất hiện các nốt mẩn đỏ và phù nề, tạo thành từng đám hoặc mọc rải rác.
• Bệnh chốc lở: Trẻ có mụn hoặc bóng nước trên da rồi chuyển thành mụn mủ. Khi mụn mủ vỡ ra và khô lại sẽ đóng vảy dày có màu vàng.
• Bệnh vảy trắng: Trẻ sẽ xuất hiện các vùng da bị giảm sắc tố, màu trắng, chứa nhiều vảy mịn, thường ở nửa thân trên, tay hoặc má.
• Bệnh hắc lào: Trẻ có xuất hiện những tổn thương trên da hình bầu dục như đồng tiền và rất ngứa. Bệnh gây ra do nấm men, thường gặp ở những vùng da ẩm như bẹn, mặt trong đùi và cả trên mặt.

Điều trị chàm sữa ở trẻ nhỏ

Bệnh chàm sữa ở trẻ sơ sinh thường tự hết khi trẻ được 2 tuổi bởi sức đề kháng của trẻ đã được tăng cường, hệ miễn dịch cũng được phát triển ổn định hơn. Tuy nhiên cha mẹ không nên chỉ quan mà cần chăm sóc trẻ đúng cách, theo dõi tình trạng da liễu của trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ. Bởi một số trường hợp bệnh chàm sữa sẽ chuyển sang chàm thể tạng, lúc này bệnh sẽ tiến triển phức tạp và dễ tái phát.

Sử dụng thuốc Tây y chữa chàm ở trẻ sơ sinh

Việc sử dụng thuốc điều trị chàm ở trẻ em cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bởi mỗi mức độ của bệnh, bác sĩ sẽ kê từng loại thuốc phù hợp. Cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc về cho trẻ sử dụng, càng không nên dùng các mẹo dân gian để đắp lên da của trẻ khi chưa có sự cho phép của những người có chuyên môn. Bởi làn da của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, sử dụng không đúng cách có thể khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Một số loại kem bôi da dùng để điều trị bệnh chàm có thể sử dụng cho trẻ như sau:

• Kem giữ ẩm: Trong các loại kem bôi điều trị bệnh chàm sữa không thể bỏ qua các loại kem dưỡng ẩm. Một số sản phẩm dưỡng ẩm da an toàn cho trẻ có thể kể đến như cetaphil, ceradan, physioge,….
• Kem bôi chứa corticoid: Bác sĩ có thể kê một vài viên thuốc chống viêm corticoid dùng để thoa tại chỗ trong giai đoạn cấp như hydrocortisol 1%, clobetasol butyrate 0.05%. Phụ huynh thoa một lớp mỏng lên da của trẻ mỗi ngày 1-2 lần vào vùng da bị tổn thương, không bôi rộng ra những vùng da lành khác.
• Thuốc kháng histamin: Loại thuốc bôi da này có thể giúp trẻ bớt ngứa ngáy khó chịu. 
• Thuốc dùng khi bị bội nhiễm: Với những vết thương bị bội nhiễm, rỉ dịch nhiều, bác sĩ có thể cho trẻ sử dụng những loại thuốc như millian 1%, eosine 2%,… Thuốc bôi ngày 2 lần lên vùng da bị tổn thương.
• Thuốc kháng sinh khi bị nhiễm trùng: Khi nghi ngờ có nhiễm trùng, bác sĩ có thể cho trẻ sử dụng những loại kháng sinh có hoạt tính lên tụ cầu vàng như: Cephalexin, cefadroxyl, oxacillin, erythromycin. 

Lưu ý: Những loại thuốc bôi có chứa corticoid không nên sử dụng quá nhiều cho trẻ. Phụ huynh chỉ nên bôi ngoài da theo đúng hướng dẫn mà bác sĩ đã kê. Corticoid có hiệu quả rất nhanh, thậm chí chỉ sau 1-2 ngày bệnh đã được cải thiện. Do đó nhiều phụ huynh hay có thói quen lạm dụng thuốc để giúp bệnh chàm sữa ở trẻ nhanh khỏi. Tuy nhiên việc lạm dụng thuốc này có thể khiến thuốc thấm qua da, vào máu và gây ra phản ứng toàn thân như: Teo da, sạm da, chậm tăng trưởng,…

Tắm nước lá trị chàm da ở trẻ

Tắm nước lá là một giải pháp được nhiều người nhắc đến để trị chàm sữa ở trẻ. Trong dân gian có một số loại lá cây có khả năng sát khuẩn, giảm viêm, có thể dùng để điều trị bệnh chàm sữa an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha mẹ có thể tham khảo như: 

Lá trầu không

Việc sử dụng lá trầu không chữa bệnh chàm không còn xa lạ gì đối với mọi người. Bởi trong thành phần của lá trầu không có chứa nhiều dưỡng chất, giúp điều trị tích cực các vấn đề về da liễu như trầu không trị viêm da cơ địa, mụn nhọt, mẩn ngứa, mề đay, chàm, viêm nang lông,… 

Với hàm lượng lớn hợp chất phenol, lá trầu không cũng có khả năng ức chế hoạt động của các loại vi khuẩn và nấm men, ngăn ngừa tình trạng bội nhiễm. Ngoài ra, các dưỡng chất có lợi được tìm thấy trong lá trầu không như chavicol, betel-phenol,… cũng giúp thúc đẩy quá trình nhanh làm lành vết thương, cải thiện tình trạng sưng viêm ngứa ngáy. 

Cách thực hiện:

• Lá trầu không tươi đem rửa sạch, đun cùng với 1 lít nước sôi trong vòng 10 phút.
• Cho thêm 1 ít muối hạt vào, pha thêm với nước lạnh để tạo thành nước đủ ấm.
• Dùng nước này tắm cho trẻ mỗi ngày sẽ giúp bệnh chàm nhanh được cải thiện.

Lá khế

Cây khế là một loại cây ăn quả quen thuộc đối với người dân Việt Nam. Theo Đông y, lá khế có vị chua, tính mát, có khả năng kháng viêm diệt khuẩn, thanh nhiệt giải độc, thường được dùng để điều trị các bệnh như viêm da, ngứa ngáy, dị ứng da, mề đay,… Ngoài ra, dân gian trong lá khế để giảm sưng, viêm do bệnh chàm da ở trẻ sơ sinh sữa gây ra.

Cách thực hiện:

• Chuẩn bị lá khế tươi, đem rửa với nước cho thật sạch.
• Đun sôi với 2 lít nước trong khoảng 10 phút rồi pha với nước lạnh.
• Dùng nước này tắm cho bé mỗi ngày một lần, các triệu chứng ngứa ngáy, mẩn đỏ sẽ được thuyên giảm. 
• Lá khế trị viêm da cơ địa, hắc lào, mề đay, mẩn ngứa cho trẻ cũng thực hiện tương tự theo cách trên

Lá trà xanh

Lá trà xanh có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm mụn nhọt, làm sạch da nên được dùng nhiều để điều trị tình trạng hăm tã, rôm sảy ở trẻ và đặc biệt còn có thể đẩy lùi bệnh chàm sữa ở trẻ sơ sinh rất hiệu quả. Trong thành phần của lá trà xanh bao gồm các hoạt chất như: 

• Sterol và Catechin: Có tác dụng chống viêm, ngăn chặn sản xuất các yếu tố gây viêm, ức chế hoạt động của nhiều vi khuẩn gây hại, ngăn ngừa nguy cơ bội nhiễm.
• Chất chống Oxy hóa, Vitamin (A, C, E) và khoáng chất (kẽm, mangan,…): Các chất này có tác dụng làm giảm tổn thương của các tế bào da, thúc đẩy tái tạo làn da mới khỏe mạnh.
• Tanin: Gắn kết các phân tử trên da, tạo hàng rào ngăn ngừa vi khuẩn, nấm và các yếu tố gây bệnh khác từ môi trường.
• Theanine: Giúp dưỡng ẩm, cải thiện triệu chứng khô da.

Cách thực hiện:

• Trà xanh đem rửa sạch, vò nát, rồi cho vào nồi nước đun sôi khoảng 5 phút.
• Pha nước trà xanh với nước lạnh và dùng nước này để tắm cho trẻ.
• Thực hiện đều đặn mỗi ngày để các dưỡng chất trong lá trà xanh phát huy tác dụng.

Có chế độ ăn uống phù hợp cho cả mẹ và bé

Ngoài việc dùng thuốc chữa bệnh chàm, việc sử dụng thực phẩm đúng cách với mẹ cũng là một phương pháp để xử lý chàm sữa ở trẻ. Do đó đối với trẻ vẫn còn đang bú mẹ thì mẹ cần hạn chế một số thực phẩm sau để không làm ảnh hưởng đến nguồn sữa:

• Các thức ăn có chứa chất tanh: Tôm, cua, cá, mực, rong biển, tảo,… là nhóm thực tanh mà mẹ cần hạn chế sử dụng trong thời gian điều trị chàm sữa ở trẻ. Những thực phẩm này có khả năng kích thích phản ứng miễn dịch cao, gây dị ứng, nổi mẩn đỏ hoặc ngứa ngáy. Nếu mẹ ăn các thực phẩm trên, chúng sẽ đi vào sữa mẹ, gây kích hoạt chuỗi dị ứng cho trẻ.
• Các thức ăn giàu chất béo: Rất nhiều bà mẹ bỉm sữa thích ăn những món ăn giàu chất béo, lipid và cholesterol. Khi ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo sẽ dễ làm khởi phát cơ địa dị ứng, dễ sinh thêm nốt chàm, gây ngứa và lâu khỏi hơn.
• Các thức ăn giàu chất cay và tê: Về cơ bản, đây là những gia vị giúp kích thích tiêu hóa mạnh. Tuy nhiên, chúng rất dễ gây ngứa và làm tăng tiết mồ hôi, khiến bệnh chàm của trẻ ngày càng nghiêm trọng hơn. Chỉ cần mẹ ăn một lượng thức ăn nhiều gia vị mạnh thì sữa mẹ sẽ trở nên nóng hơn bình thường và làm ảnh hưởng đến trẻ.

Việc chẩn đoán bệnh chàm sữa khá dễ dàng và không cần xét nghiệm nào. Tuy nhiên cha mẹ cần chú ý tới những dấu hiệu khởi phát của bệnh để sớm có phương pháp điều trị ngay từ đầu.

Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh chàm da ở trẻ sơ sinh tại nhà

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh chàm da ở trẻ hiệu quả, cha mẹ cần lưu ý những vấn đề sau đây: 

• Với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần duy trì cho trẻ bú sữa mẹ lâu nhất có thể. Bởi sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng giúp tăng cường sức đề kháng hiệu quả.
• Với những trẻ đã cai sữa mẹ, bạn nên tránh cho trẻ sử dụng các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như trứng, hải sản, lạc, thực phẩm lên men…
• Không cho trẻ tắm quá lâu với xà phòng hoặc sữa tắm, thay vào đó nên dùng các loại sữa tắm dịu nhẹ dành cho trẻ nhỏ. Đồng thời nên tắm bằng nước ấm để giảm bớt tình trạng ngứa ngáy do bệnh chàm sữa gây ra.
• Tránh cho trẻ mặc các loại quần áo bó sát, làm bằng chất liệu len hoặc sợi tổng hợp, không thấm hút mồ hôi. Thay vào đó nên cho trẻ mặc quần áo mềm, giữ cho da trẻ luôn khô thoáng.
• Thường xuyên chú ý vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn màn, đặc biệt là nơi ngủ của trẻ. Giữ cho không gian luôn được thông thoáng với độ ẩm cần thiết, hạn chế cho trẻ tiếp xúc với thú cưng.
• Cha mẹ cần chú ý các loại thực phẩm dễ gây ra trạng chàm sữa hoặc làm các triệu chứng của bệnh nghiêm trọng hơn. Với những trẻ đang còn bú sữa mẹ, bạn cần theo dõi trẻ sau mỗi lần bú để xây dựng được thực đơn phù hợp.
• Ba mẹ nên thể tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất cứ phương pháp điều trị nào cho trẻ. Tốt nhất bạn nên đưa bé đến bệnh viện để được  đánh giá và chẩn đoán chính xác.

Trên đây là những thông tin về bệnh chàm sữa ở trẻ sơ sinh, hy vọng sẽ giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ hơn về căn bệnh này để có được phương pháp điều trị phù hợp cho bé nhà mình. Nếu nghi ngờ trẻ bị chàm da, tốt nhất cha mẹ nên đưa con đến gặp bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và có hướng xử trí bệnh kịp thời, tránh những hệ lụy xấu có thể xảy ra.