Xương Cột Sống Người Cấu Tạo Như Thế Nào, Chức Năng Là Gì?

Xương cột sống người đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ khối lượng, bảo vệ cơ thể khỏi những tác động bên ngoài môi trường. Vậy bạn có biết xương sống có bao nhiêu đốt và nó được cấu tạo như thế nào chưa? Bài viết sau đây chuyên gia của VNMedipharm sẽ giải đáp chi tiết nhất.

Xương cột sống là gì?

Cột sống là một bộ phận vô cùng quan trọng của thú và con người. Cột sống sẽ bắt đầu từ sọ xuống phía dưới xương chậu. Xương cột sống hay còn gọi là Inner vertebral column, đóng vai trò như một trụ cột giúp nâng đỡ cơ thể cũng như bảo vệ tủy sống trước các tác động từ bên ngoài. Xương cột sống người được chia thành 3 vùng là vùng cổ – ngực – thắt lưng. Cả 3 vùng này là đường cong tự nhiên kết hợp với nhau tạo thành hình chữ S. 

Cấu tạo – chức năng của xương cột sống người

Cột sống hình chữ S ở người liên quan đến cấu trúc hỗ trợ vùng trung tâm của cơ thể. Chúng giúp giữ cơ thể đứng thẳng cũng như dễ dàng liên kết với các bộ phận khác như: Ngực, vai, xương chậu, xanh tay, chân, đầu,… của hệ xương lại với nhau. 

Tuy cột sống được tạo thành từ một chuỗi gồm nhiều xương nhưng chúng lại rất linh hoạt nhờ có hệ thống các đĩa đệm cột sống và các dây chằng đàn hồi. Thông thường, chiều dài cột sống của một người bình thường sẽ phụ thuộc với chính chiều cao của họ. Theo đó, nam sẽ có chiều dài cột sống là 71cm và nữ là 61cm.

Cột sống ở người mang nhiều chức năng khác nhau, vừa đảm nhận vai trò chịu trọng lượng của đầu, toàn thân và cánh tay lại cho phép cơ thể con người di chuyển theo mọi hướng. Trong đó, phần xương cột sống ở cổ sẽ linh hoạt hơn so với những phần còn lại.

Thêm vào đó, xương tạo nên Inner vertebral column sẽ đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ tủy sống. Trường hợp nhìn nghiêng, cột sống của người có dạng hình cong chữ S. Độ cong này sẽ làm cho cột sống được ổn định và giúp giảm xóc khi con người đi bộ, bảo vệ các xương riêng lẻ bên trong cột sống không bị gãy. 

Cột sống người có bao nhiêu đốt?

Cấu tạo cột sống người được tạo thành từ 33 xương riêng lẻ đan xen với nhau, các đốt sống được đánh số và chia thành các khu vực như: Đốt sống cổ – ngực – thắt lưng – xương cùng – xương đuôi. Những đốt sống này có cấu tạo và chức năng riêng biệt như:

• Đoạn cổ: Cột sống cổ bình thường bao gồm 7 đốt sống cổ được ký hiệu từ C1, C2, C3, C4, C5, C6 và C7. Trong đó, C là là từ viết tắt của từ Cervical (cổ). Xương đoạn này có thân đốt sống nhỏ, rộng về bề ngang, có cuống sống dính vào mặt bên thân của đốt sống.
• Đoạn ngực: Đoạn ngực xương cột sống người gồm có 12 đốt, chúng được ký hiệu từ T1, T2, T3,… T11 và T12. Trong đó, T là chữ viết tắt của từ Thoracic (ngực). Phần xương cột sống ngực có mỏm gai dài chạy chếch xuống phía dưới. Đốt mỏm ngang có diện trùng khớp với đầu của xương sườn để tạo thành khớp sống sườn. 

• Đoạn thắt lưng: Bao gồm 5 đốt sống được ký hiệu lần lượt là L1, L2, L3, L4 và L5. Trong đó, L là chữ viết tắt của từ Lumbar (thắt lưng). Xương cột sống đoạn thắt lưng có thân sốt sống to, rộng về bề ngang, cuống đốt sống thường dày, có mỏm gai hình chữ nhật.
• Đoạn cùng: Gồm có 5 đốt sống phía cùng được ký hiệu từ S1, S2, S3, S4 và S5. Trong đó, S là chữ viết tắt của từ Sacrum (xương cùng). Những đốt xương này sẽ hợp nhất lại với nhau để tạo thành xương cùng – nơi tiếp giáp với xương chậu. 
• Đoạn cụt: Đoạn xương cụt gồm 3 – 5 đốt xương, các đốt xương sẽ được hợp nhất lại với nhau để tạo thành xương cụt có hình tam giác. 

XEM THÊM: Dây chằng là gì? có những loại nào?

Một số bệnh lý thường gặp ở xương cột sống người

Dưới đây là một trong những bệnh lý liên quan tới xương cột sống mà bạn có thể mắc phải. Cụ thể như:

• Hẹp ống sống: Đây là tình trạng các lỗ xương cột sống người bị thu hẹp. Bệnh đĩa đệm, dây chằng cột sống, dày xương khớp hay bệnh ống sống có thể khiến không gian các ống xương cột sống bị thu hẹp, chèn ép dây thần kinh, tủy sống gây đau thắt lưng và chi dưới. Khả năng đi lại của bệnh nhân sẽ bị ảnh hưởng nhiều và số lần ngồi xổm hay nghỉ ngơi sẽ phải tăng lên để giảm bớt các triệu chứng. Tình trạng này thường xảy ra ở cột sống cổ, cột sống thắt lưng với các triệu chứng ở từng bệnh nhân là khác nhau. 
• Vẹo cột sống: Do tính chất công việc hoặc do thói quen nên hầu hết mọi người đều bị cong vẹo cột sống nhẹ. Những người có độ cong dưới 10 độ có thể được coi là bình thường, tuy nhiên nếu cong trên 20 độ thì cần cân nhắc tới thăm khám tại các bệnh viện lớn để có phương hướng điều trị thích hợp. Trường hợp góc vẹo cột sống nặng thì bạn cần tiến hành điều trị xâm lấn. 

• Thoái hóa cột sống: Khi cấu trúc cột sống không ổn định, các thân đốt sống lỏng lẻo, thậm chí bị dịch chuyển có thể gây ra thoái hóa đốt sống. Thoái hóa đốt sống gây chèn ép hoặc kéo các dây thần kinh, làm xuất hiện các cơn đau ở vùng thắt lưng và chi dưới. 
• Khối u cột sống: Có 2 loại khối u cuộc sống là cột sống tự phát triển khối u nguyên phát, có thể được chia thành u lành tính và u ác tính. Hoặc là các khối u thứ phát, khối u di căn từ các cơ quan bị bệnh khác đều là khối u ác tính. 
• Gãy xương: Tình trạng này xảy ra do xương yếu nên khả năng bị gãy xương tăng cao. Đa số các bệnh nhân dễ gặp phải hội chứng gãy xương là phụ nữ sau mãn kinh, do tỷ lệ loãng xương cao và chúng được quy vào trường hợp gãy xương nén. 
• Gãy đốt sống do chấn thương: Ngoài ra, nguyên nhân phổ biến khác gây ra tình trạng gãy đốt sống là tai nạn xe hơi, tai nạn lao động hoặc chấn thương thể thao. Gãy đốt sống xảy ra là do xương bị nén, vỡ hoặc do trật khớp. Người bệnh bị gãy xương đốt sống thường cảm thấy đau thắt lưng hoặc đau chi dưới bởi dây thần kinh cột sống bị chèn ép. 
• Thoát vị đĩa đệm: Có nhiều nguyên nhân dẫn tới bệnh thoát vị đĩa đệm, đó có thể là do quá trình thoái hóa tự nhiên hoặc do các hoạt động bất thường, cũng có thể là do cơ thể phải gánh quá nhiều trọng lượng trong thời gian dài. Thoát vị đĩa đệm không nhất thiết nằm ở một đoạn đốt sống, chúng có thể diễn ra ở nhiều đoạn khác nhau và thường gặp ở bệnh nhân lớn tuổi. Bệnh lý gây đau thắt lưng, đau chi dưới, tê chân và thậm chí là hoạt động – di chuyển kém hiệu quả. 

Cần lưu ý gì để bảo vệ xương cột sống người tốt nhất?

Do cột sống người là một trong những bộ phận quan trọng, chúng đảm đương nhiều chức năng khác nhau nên làm sao để bảo vệ xương cột sống tốt nhất là điều mà chúng ta nên tìm hiểu. Cụ thể: 

• Chú ý tới tư thế ngồi: Một tư thế ngồi đúng có thể bảo vệ hiệu quả sức khỏe cột sống, đồng thời làm giảm bớt gánh nặng cho cơ thể. Chiều cao của ghế nên tương xứng với chiều cao của bàn làm việc. Các bạn cố gắng giữ phần thân trên thẳng đứng khi ngồi, chọn ghế có tựa lưng, giữ vai ngang với bàn làm việc, nhìn màn hình ngẩng cao đầu và đặt chân ngang hàng. Chú ý không nhấc chân vì sẽ gây áp lực lên cẳng chân, bàn chân và khiến cột sống cổ, thắt lưng bị uốn cong quá mức. 
• Cử động cổ đúng lúc: Sau 1 giờ làm việc liên tục, các bạn có thể tập một số bài tập cột sống cổ để giúp đầu – cổ xoay từ từ, nhẹ nhàng chục lần nhằm đạt biên độ tối đa về các hướng. Triệu chứng mỏi cổ, đau mỏi các khớp cột sống cổ sẽ được cải thiện. 
• Thay đổi góc nhìn sau một khoảng thời gian làm việc nhất định: Nếu nhìn những vật ở cự ly gần trong thời gian dài, đặc biệt là những trường hợp thường xuyên phải làm việc trong tư thế cúi đầu thì dễ bị ảnh hưởng tới cột sống cổ và gây mỏi thị lực. Do đó, nếu phải làm việc quá lâu, bạn nên nhìn lên hoặc nhìn vào quang cảnh ở cự ly xa hơn trong khoảng nửa phút. Hành động này không chỉ giúp người thực hiện loại bỏ mệt mỏi mà còn có lợi cho sức khỏe của cột sống cổ.
• Lưu ý trong cách ngủ: Khi nằm ngửa hay nằm nghiêng, bạn không nên kê gối quá cao, quá thấp hay nằm gối quá cứng. Với những người quen nằm nghiêng nên kê gối cao ngang vai. Không nên nằm đọc sách, hay bật quạt cho thổi gió lạnh vào đầu và cổ. 

• Không làm việc nặng quá sức hoặc quá đột ngột: Việc bạn thường xuyên làm việc nặng hay đột ngột mang vác vật nặng sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới vùng xương cột sống và xương vùng khác. Bên cạnh đó, bạn cũng nên chú ý tới động tác bưng bê để chia sẻ lực phù hợp nhằm giảm áp lực đè lên xương vùng cột sống.
• Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên với cường độ hợp lý: Ngoài các bài tập cổ bổ trợ, các bạn cũng cần thực hiện những bài tập cho toàn cơ thể để giúp định hình xương cột sống cũng như tăng sức đề kháng cho cơ thể. Các bạn có thể lựa chọn các môn thể thao như cầu lông, bơi lội, yoga, thể dục nhịp điệu, thái cực quyền,… Hơn nữa, bạn cần có kế hoạch luyện tập rõ ràng với cường độ phù hợp, không nên tập luyện quá mức làm ảnh hưởng tới sức khỏe, cơ – xương khớp. 
• Bổ sung dưỡng chất đầy đủ, khoa học: Tăng cường bổ sung canxi trong các bữa ăn, những loại thực phẩm giàu canxi và tốt cho hệ xương mà bạn có thể dung nạp gồm có rau lá xanh, đậu phụ, sữa, bông cải xanh, cá hồi, sữa, hạnh nhân,… Cung cấp lượng vitamin D thông qua các thực phẩm chức năng hoặc thường xuyên phơi nắng vào sáng sớm. 

Xương cột sống người nắm vai trò quan trọng trong cấu tạo cơ thể. Vậy nên, chúng ta cần bảo vệ chúng đúng cách bằng việc luyện tập thể dục thể thao thường xuyên và cung cấp nguồn dinh dưỡng hợp lý. Hy vọng với những chia sẻ trên, các bạn sẽ biết cách làm thế nào để hỗ trợ cột sống phát triển khỏe mạnh và ổn định. 

TÌM HIỂU THÊM:

• Đứt dây chằng có nguy hiểm không?
• Nguyên nhân dẫn đến đứt dây chằng cổ chân
• Chức năng của xương chậu đối với sức khỏe con người