Gãy Xương Ngón Chân: Nguyên Nhân, Cách Xử Lý Hiệu Quả

Gãy xương ngón chân là một chấn thương thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, gây ra không ít khó chịu và làm cản trở hoạt động. Việc ngón chân bị gãy không chỉ hạn chế khả năng di chuyển mà còn có thể gây ra các biến chứng nếu không được điều trị đúng cách. Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị và chăm sóc khi bị gãy xương ngón chân, hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này để có hướng xử lý kịp thời, hiệu quả.

Gãy xương ngón chân là gì? Nguyên nhân gãy ngón chân

Gãy xương ngón chân là tình trạng một hoặc nhiều xương trong các ngón chân bị nứt, gãy do tác động lực mạnh từ bên ngoài hoặc do yếu tố sức khỏe. Xương ngón chân là các xương nhỏ và mỏng, nên chúng khá dễ bị tổn thương khi chịu áp lực lớn. Gãy xương ngón chân có thể gây đau đớn, sưng tấy, bầm tím và hạn chế khả năng di chuyển của người bệnh.

Tìm hiểu thêm: Gãy Xương Cổ Chân – Chẩn Đoán, Cách Điều Trị Phù Hợp

Gãy xương ngón chân có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Va đập trực tiếp: Chân bị va đập vào các bề mặt cứng hoặc đồ vật nặng rơi trúng ngón chân có thể gây gãy xương.
• Tai nạn thể thao: Các môn thể thao như bóng đá, chạy bộ, nhảy cao có nguy cơ gây chấn thương do va chạm hoặc tiếp đất không đúng cách.
• Tai nạn giao thông: Các vụ va chạm khi điều khiển xe cộ có thể dẫn đến việc chân bị kẹp hoặc va vào vật cứng.
• Ngã từ độ cao: Ngã từ trên cao xuống, đặc biệt là khi không có sự bảo vệ chân đúng cách, có thể dẫn đến gãy xương ngón chân.
• Chấn thương căng thẳng: Sự lặp lại liên tục của lực tác động lên xương ngón chân (ví dụ như chạy bộ nhiều) có thể gây nứt hoặc gãy xương theo thời gian.
• Đi giày không phù hợp: Mang giày quá chật hoặc không bảo vệ đúng cách có thể gây áp lực lớn lên các ngón chân, khiến chúng dễ bị tổn thương.
• Loãng xương: Những người bị loãng xương có xương yếu và dễ gãy hơn, ngay cả khi chỉ chịu áp lực nhẹ.
• Thiếu hụt canxi hoặc các chất dinh dưỡng cần thiết: Sự thiếu hụt canxi, vitamin D hoặc các khoáng chất khác có thể làm xương yếu hơn và dễ gãy khi bị chấn thương.
• Đá nhầm vào vật cứng: Những hành động vô tình như đá vào tường hoặc vật cứng cũng có thể gây gãy ngón chân.
• Té ngã trong nhà: Các tình huống té ngã trong gia đình khi di chuyển có thể gây gãy xương ngón chân, đặc biệt là ở người lớn tuổi.

Dấu hiệu gãy xương ngón chân

Triệu chứng gãy xương ngón chân bao gồm:

• Đau nhức dữ dội: Cảm giác đau nhói, buốt hoặc đau âm ỉ ở ngón chân bị thương, đặc biệt khi cử động hoặc chạm vào.
• Sưng và bầm tím: Ngón chân bị thương sẽ sưng lên nhanh chóng và có thể xuất hiện các vết bầm tím do máu tụ dưới da.
• Biến dạng: Ngón chân có thể bị biến dạng, cong vẹo hoặc lệch khỏi vị trí bình thường.
• Khó khăn khi cử động: Bạn có thể gặp khó khăn hoặc không thể cử động ngón chân bị thương.
• Cảm giác lạo xạo: Trong một số trường hợp, bạn có thể nghe thấy tiếng lạo xạo hoặc cảm giác xương cọ xát vào nhau khi cử động ngón chân.
• Mất cảm giác hoặc tê bì: Nếu dây thần kinh bị tổn thương, bạn có thể mất cảm giác hoặc cảm thấy tê bì ở ngón chân.
• Máu tụ dưới móng: Nếu chấn thương ảnh hưởng đến móng chân, có thể xuất hiện máu tụ dưới móng, gây đau và đổi màu móng.

Đọc ngay: Nguyên nhân gây gãy xương cẳng chân

Cách chẩn đoán gãy xương ngón chân

Chẩn đoán gãy xương ngón chân đòi hỏi sự kết hợp giữa kiểm tra lâm sàng và các phương pháp hình ảnh y khoa để xác định chính xác mức độ tổn thương. Dưới đây là các bước cơ bản trong quá trình chẩn đoán gãy xương ngón chân:

Khám lâm sàng

• Hỏi về triệu chứng và nguyên nhân chấn thương: Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng cụ thể (như đau, sưng, bầm tím, khó di chuyển) và hoàn cảnh xảy ra chấn thương để xác định khả năng gãy xương.
• Kiểm tra trực tiếp vùng bị tổn thương: Bác sĩ sẽ quan sát ngón chân bị thương để phát hiện các dấu hiệu rõ ràng như biến dạng, sưng tấy, bầm tím. Bác sĩ có thể ấn nhẹ hoặc sờ vào ngón chân để kiểm tra mức độ đau và tình trạng biến dạng của xương. Điều này giúp xác định vị trí chính xác của chỗ gãy.

X-quang

• X-quang là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác nhất và thường được sử dụng để xác nhận gãy xương ngón chân. Hình ảnh X-quang giúp bác sĩ xác định vị trí gãy, mức độ tổn thương và các chi tiết về sự lệch của xương.
• Bệnh nhân sẽ được chụp X-quang từ nhiều góc độ khác nhau của ngón chân để có cái nhìn toàn diện về tình trạng xương.
• Hình ảnh X-quang cho thấy rõ ràng sự nứt hoặc gãy xương cũng như bất kỳ tổn thương nào khác liên quan.

Chụp CT (Chụp cắt lớp vi tính)

• Trong một số trường hợp phức tạp hơn, nếu X-quang không thể cung cấp đủ chi tiết, bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT để có hình ảnh chi tiết hơn về xương và mô xung quanh. Chụp CT đặc biệt hữu ích khi có nghi ngờ về tổn thương đa xương hoặc khi xương gãy ở những vị trí phức tạp.
• Hình ảnh CT giúp bác sĩ có cái nhìn chi tiết, rõ ràng hơn về mức độ gãy xương, sự lệch của xương và những tổn thương liên quan đến mô mềm.

Chụp MRI (Cộng hưởng từ)

• Chụp MRI không phổ biến trong chẩn đoán gãy xương ngón chân thông thường, nhưng nó có thể được sử dụng khi bác sĩ nghi ngờ tổn thương nghiêm trọng ở mô mềm xung quanh, dây chằng hoặc sụn. MRI cũng có thể giúp phát hiện các vết nứt nhỏ trong xương mà X-quang không thể phát hiện.
• MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về cả xương và mô mềm, giúp xác định rõ ràng sự tổn thương không chỉ ở xương mà còn ở các mô liên quan.

Kiểm tra chức năng thần kinh và mạch máu

• Kiểm tra cảm giác và cử động: Bác sĩ có thể kiểm tra cảm giác và khả năng cử động của ngón chân để đảm bảo rằng các dây thần kinh không bị tổn thương. Việc mất cảm giác hoặc khả năng cử động ngón chân có thể là dấu hiệu của tổn thương dây thần kinh.
• Kiểm tra tuần hoàn máu: Bác sĩ cũng sẽ xem xét khả năng tuần hoàn máu đến ngón chân bị gãy bằng cách kiểm tra màu sắc và nhiệt độ của da, cũng như kiểm tra mạch máu. Tổn thương mạch máu có thể dẫn đến giảm tuần hoàn và gây ra biến chứng.

Cách xử lý gãy xương ngón chân

Xử lý gãy xương ngón chân phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương và vị trí gãy xương. Dưới đây là các phương pháp xử lý phổ biến cho tình trạng gãy xương ngón chân:

Sơ cứu ban đầu

• Nghỉ ngơi và bất động: Ngay sau khi gặp chấn thương, cần dừng mọi hoạt động để tránh làm tình trạng gãy xương trở nên nghiêm trọng hơn. Hạn chế di chuyển ngón chân bị tổn thương và giữ chân ở vị trí thoải mái.
• Chườm lạnh: Chườm lạnh lên ngón chân bị gãy trong khoảng 15 – 20 phút mỗi lần để giảm sưng và đau. Nên sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh, tránh đặt đá trực tiếp lên da để tránh bỏng lạnh.
• Nâng cao chân: Đặt chân cao hơn mức của tim (bằng cách kê cao chân khi nằm) để giảm sưng và tăng cường tuần hoàn máu.

Bất động ngón chân

• Băng nẹp (Buddy Taping): Đối với các trường hợp gãy xương ngón chân nhẹ, bác sĩ có thể cố định ngón chân bị gãy với ngón chân bên cạnh bằng băng dính hoặc băng nẹp để bất động. Cách này giúp ngón chân bị tổn thương không di chuyển và giảm nguy cơ làm tổn thương thêm.
• Cách làm: Đặt một miếng bông gạc mỏng giữa ngón chân bị gãy và ngón chân bên cạnh để tránh cọ xát, sau đó băng hai ngón lại với nhau một cách nhẹ nhàng.
• Sử dụng giày cố định: Bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân mang giày cố định hoặc giày chuyên dụng để giữ ngón chân không bị tác động trong quá trình đi lại.

Tham khảo: Cách điều trị gãy xương ngón tay hiệu quả

Nẹp hoặc bó bột

• Bó bột: Trong những trường hợp gãy xương nặng hơn hoặc khi có sự lệch xương, bác sĩ có thể thực hiện nắn chỉnh xương (nếu cần thiết) và sau đó bó bột để cố định ngón chân. Bột giúp giữ ngón chân ở vị trí đúng trong quá trình lành xương.
• Nẹp ngón chân: Nẹp có thể được sử dụng để cố định ngón chân gãy, đặc biệt là trong những trường hợp gãy xương nặng hoặc phức tạp.

Điều chỉnh phẫu thuật

• Phẫu thuật: Nếu ngón chân bị gãy nghiêm trọng, xương bị lệch nhiều hoặc gãy mở (xương nhô ra ngoài da), bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để sửa chữa xương. Phẫu thuật có thể bao gồm việc sử dụng các dụng cụ y khoa như đinh, vít hoặc nẹp kim loại để cố định xương bị gãy.
• Nắn chỉnh xương: Trong trường hợp xương lệch nhẹ, bác sĩ có thể nắn chỉnh xương mà không cần phẫu thuật. Sau đó, ngón chân sẽ được bó bột hoặc nẹp để giữ cố định.

Dùng thuốc giảm đau

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Thuốc giảm đau như ibuprofen, paracetamol có thể được sử dụng để giảm đau và viêm trong quá trình hồi phục.
• Thuốc giảm đau kê đơn: Trong những trường hợp nặng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau mạnh hơn để kiểm soát cơn đau.

Tập phục hồi chức năng

• Bài tập phục hồi: Sau khi xương lành, bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu có thể hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các bài tập nhẹ nhàng để cải thiện phạm vi chuyển động, tăng cường sức mạnh cho ngón chân và khôi phục chức năng.
• Tránh vận động mạnh: Trong giai đoạn hồi phục, cần tránh các hoạt động gây áp lực lên ngón chân như chạy, nhảy, hoặc mang giày cao gót để ngón chân có thời gian lành lại.

Biện pháp chăm sóc xương ngón chân bị gãy

Chăm sóc đúng cách sau khi bị gãy xương ngón chân là rất quan trọng để đảm bảo quá trình lành xương diễn ra tốt đẹp và tránh các biến chứng. Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc quan trọng với những người bị gãy xương ngón chân:

• Nghỉ ngơi và giảm áp lực: Hạn chế đi lại và vận động mạnh, đặc biệt là trong những ngày đầu sau chấn thương. Sử dụng nạng hoặc gậy chống để hỗ trợ di chuyển nếu cần thiết. Khi ngồi hoặc nằm, nên kê cao chân bị thương để giảm sưng.
• Chườm lạnh: Chườm đá hoặc túi lạnh lên vùng bị thương trong 15 – 20 phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày. Đặc biệt là trong 48 giờ đầu sau chấn thương để giúp giảm đau, sưng và viêm.

• Băng ép và nâng đỡ: Sử dụng băng thun để băng nhẹ nhàng vùng bị thương, giúp giảm sưng và cố định ngón chân. Đồng thời nên mang giày dép rộng rãi, thoải mái hoặc sử dụng nẹp, dép chuyên dụng theo chỉ định của bác sĩ.
• Giữ vệ sinh vết thương: Nếu có vết thương hở, cần vệ sinh sạch sẽ và băng bó cẩn thận để tránh nhiễm trùng. Thay băng thường xuyên và theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, đỏ, nóng, chảy mủ.
• Dùng thuốc theo chỉ định: Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm hoặc kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ và không tự ý dùng thuốc hoặc thay đổi liều lượng.
• Tập vật lý trị liệu: Khi xương đã lành một phần, bác sĩ có thể hướng dẫn bạn tập một số bài tập vật lý trị liệu để tăng cường sức mạnh và sự linh hoạt của ngón chân. Tập luyện đều đặn và đúng cách theo hướng dẫn để tránh làm tổn thương thêm.
• Chế độ ăn uống: Bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D và các dưỡng chất khác để hỗ trợ quá trình lành xương. Ăn nhiều rau xanh, trái cây, sữa, cá và các loại hạt.
• Tái khám định kỳ: Đến tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi quá trình lành xương và điều chỉnh phương pháp điều trị nếu cần thiết.
• Lưu ý khác: Tránh hút thuốc lá và uống rượu bia vì có thể làm chậm quá trình lành xương. Quá trình hồi phục sau gãy xương ngón chân có thể mất thời gian. Hãy kiên nhẫn và lạc quan, tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt được kết quả tốt nhất.

Các câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan đến gãy xương ngón chân cái mà bạn nên tìm hiểu thêm.

Gãy xương ngón chân có cần bó bột không?

Không phải tất cả các trường hợp gãy xương ngón chân đều cần bó bột. Việc có cần bó bột hay không phụ thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của gãy xương.

Các trường hợp thường KHÔNG cần bó bột:

• Gãy xương nhẹ, không di lệch: Xương chỉ bị nứt hoặc gãy nhẹ, các mảnh xương vẫn ở vị trí gần đúng.
• Gãy xương ngón chân nhỏ (ngón út, ngón áp út): Các ngón chân này ít chịu lực hơn, nên thường chỉ cần băng dính cố định vào ngón bên cạnh.

Click xem ngay: Bị gãy 2 xương cẳng tay bao lâu thì lành?

Các trường hợp có thể cần bó bột:

• Gãy xương di lệch: Các mảnh xương bị lệch khỏi vị trí ban đầu, cần nắn chỉnh và cố định bằng bột.
• Gãy xương nhiều mảnh: Xương bị vỡ thành nhiều mảnh nhỏ, cần cố định chắc chắn để các mảnh xương lành lại đúng vị trí.
• Gãy xương ngón chân cái: Ngón chân cái chịu lực nhiều nhất khi đi lại, nên gãy xương ở đây thường cần bó bột để đảm bảo liền xương tốt.
• Gãy xương hở: Xương gãy đâm thủng da, có nguy cơ nhiễm trùng cao, cần bó bột để bảo vệ vết thương và ngăn ngừa nhiễm trùng.

Quyết định bó bột hay không sẽ do bác sĩ đưa ra sau khi thăm khám và chụp X-quang để đánh giá tình trạng gãy xương. Ngoài bó bột, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác như:

• Băng dính cố định: Dùng băng dính y tế để cố định ngón chân bị thương vào ngón bên cạnh, tạo sự ổn định cho xương lành.
• Nẹp hoặc giày chuyên dụng: Sử dụng nẹp hoặc giày chuyên dụng để hỗ trợ và bảo vệ ngón chân trong quá trình lành xương.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp gãy xương phức tạp, nhiều mảnh vỡ hoặc không thể nắn chỉnh bằng tay, có thể cần phẫu thuật để đặt lại xương và cố định bằng đinh, vít hoặc nẹp.

Gãy xương ngón chân bao lâu thì tháo bột?

Thời gian tháo bột sau khi gãy xương ngón chân thường là từ 4 đến 6 tuần. Tuy nhiên, thời gian chính xác có thể khác nhau tùy thuộc vào một số yếu tố sau:

• Vị trí và mức độ nghiêm trọng của gãy xương: Gãy xương ngón chân cái hoặc gãy xương di lệch, nhiều mảnh có thể cần thời gian lành lâu hơn so với gãy xương nhẹ ở các ngón chân khác.
• Tuổi tác, sức khỏe tổng quát: Những người trẻ tuổi và có sức khỏe tốt thường có thời gian lành xương nhanh hơn người lớn tuổi hoặc có các bệnh lý nền như loãng xương, tiểu đường.
• Quá trình chăm sóc và tuân thủ điều trị: Việc nghỉ ngơi đầy đủ, chăm sóc vết thương đúng cách và tập vật lý trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp xương lành nhanh hơn.

Người bị gãy xương ngón chân bao lâu thì lành?

Thời gian lành xương ngón chân sau khi gãy phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí gãy, mức độ nghiêm trọng, tuổi tác, sức khỏe tổng quát và quá trình chăm sóc. Tuy nhiên, nhìn chung, gãy xương ở ngón chân có thể chia thành các giai đoạn sau:

• Giai đoạn đầu (0 – 2 tuần): Đây là giai đoạn viêm và đau nhức nhiều nhất. Xương bắt đầu hình thành các cục máu đông và các tế bào mới để bắt đầu quá trình lành xương.
• Giai đoạn giữa (2 – 4 tuần): Đau giảm dần, sưng giảm bớt, các tế bào xương mới tiếp tục phát triển và tạo thành mô sẹo để kết nối các mảnh xương gãy.
• Giai đoạn cuối (4 – 6 tuần): Xương tiếp tục lành và cứng lại. Bạn có thể bắt đầu vận động nhẹ nhàng và dần dần trở lại các hoạt động bình thường.

Thông thường, hầu hết các trường hợp gãy xương ngón chân sẽ lành lại trong vòng 4 – 6 tuần. Tuy nhiên, để xương lành hoàn toàn và trở lại chức năng bình thường có thể mất từ 3 đến 6 tháng. Trong một số trường hợp gãy xương phức tạp hoặc ở người cao tuổi, thời gian lành xương có thể kéo dài hơn.

Bị gãy xương ngón chân nên ăn gì?

Khi bị gãy xương ngón chân, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dưỡng chất cần thiết để hỗ trợ quá trình lành xương và phục hồi nhanh chóng. Theo đó, khi ngón chân bị gãy, bạn nên ăn những thực phẩm sau:

• Thực phẩm giàu canxi: Canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương, giúp xương chắc khỏe và nhanh liền. Nguồn thực phẩm cung cấp canxi dồi dào mà bạn có thể bổ sung bao gồm sữa, sữa chua, phô mai hay các loại rau lá xanh đậm (cải xoăn, bông cải xanh),… Các loại cá nhỏ ăn được cả xương (cá mòi, cá cơm), đậu phụ, hạnh nhân, hạt mè…
• Thực phẩm giàu vitamin D: Theo nghiên cứu, vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Nguồn thực phẩm như cá béo (cá hồi, cá ngừ, cá thu), lòng đỏ trứng, nấm, sữa bổ sung vitamin D, ánh nắng mặt trời.
• Thực phẩm giàu protein: Protein cung cấp các axit amin cần thiết để xây dựng và sửa chữa mô, bao gồm cả xương. Nguồn thực phẩm giàu protein thường gồm thịt nạc, cá, trứng, sữa, các loại đậu, các loại hạt.
• Thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C giúp tổng hợp collagen, một loại protein quan trọng trong cấu trúc xương và mô liên kết. Nguồn thực phẩm giàu vitamin C phổ biến gồm cam, quýt, bưởi, kiwi, dâu tây, ớt chuông, bông cải xanh, cà chua…
• Thực phẩm giàu kẽm: Kẽm tham gia vào quá trình hình thành xương và tăng cường hệ miễn dịch. Thực phẩm giàu kẽm mà mọi người nên bổ sung gồm hàu, thịt bò, thịt gà, các loại hạt, đậu, ngũ cốc nguyên hạt.
• Thực phẩm giàu magie: Magie giúp duy trì mật độ xương và hỗ trợ hấp thụ canxi. Nguồn thực phẩm có thể bổ sung như rau bina, các loại hạt, đậu, ngũ cốc nguyên hạt, chuối, bơ.
• Thực phẩm giàu vitamin K: Vitamin K giúp tăng cường sức mạnh của xương. Nguồn thực phẩm như rau lá xanh đậm (cải xoăn, rau bina, bông cải xanh), bắp cải, súp lơ xanh rất giàu vitamin K.

Ngoài ra, bạn cũng nên:

• Uống đủ nước: Nước giúp vận chuyển các dưỡng chất đến các mô và hỗ trợ quá trình lành xương.
• Hạn chế đồ uống có cồn và caffeine: Chúng có thể cản trở quá trình hấp thụ canxi và làm chậm quá trình lành xương.
• Bổ sung thực phẩm chức năng: Nếu cần thiết, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung các thực phẩm chức năng chứa canxi, vitamin D hoặc các dưỡng chất khác.

Gãy xương ngón chân, dù là chấn thương nhẹ hay nặng, đều cần được chăm sóc và điều trị đúng cách để đảm bảo xương lành lại nhanh chóng, tránh các biến chứng về sau. Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng và chăm sóc phù hợp sẽ giúp bạn hồi phục hiệu quả. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời.