Cây Nhân Trần Và Những Công Dụng Khó Ngờ Với Sức Khoẻ
Cây nhân trần là loại thảo mộc quen thuộc, được sử dụng như một loại nước giải khát và ngon miệng, là thức uống yêu thích của nhiều người. Tuy nhiên, không nhiều người biết rằng, đây cũng là một dược liệu có nhiều tác dụng chữa bệnh được sử dụng lâu đời. Chuyên trang sẽ gửi đến bạn đọc những thông tin về cây thuốc, công dụng, cách dùng cũng như những điều cần lưu ý khi uống để tránh gây hại cho sức khoẻ trong bài viết dưới đây.
Nhân trần là gì và những thông tin tổng quan
Cây nhân trần có danh pháp khoa học là Adenosma Caeruleum R.Br, họ hoa mõm chó có tên Scrophulariaceae. Tại nhiều vùng miền, loại cây này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như chè cát, chè nội, mao xạ hương, hoắc hương núi,…
Đặc điểm nhận biết nhân trần dược liệu
Cây nhân trần là loại cây thân thảo có những đặc điểm thực vật dễ nhận biết.
Xem thêm: Top 3 Cách Chữa Bệnh Tiểu Đường Bằng Cây Lược Vàng Hiệu Quả
- Cây mọc đứng, cao khoảng từ 40 – 70cm, có thể cao đến 1m. Thân cây tròn và cứng, phủ đầy lông, toàn thân và lá có mùi thơm.
- Lá nhân trần hình trái xoan mọc đối xứng, dài 4 – 6cm, rộng 2 – 3cm, phần đầu lá hơi tù hoặc hơi nhọn, gốc lá tròn. Mép lá có khía răng cưa đều, lông phủ đều 2 mặt lá.
- Cụm hoa mọc ở đầu cành hoặc kẽ lá, có màu lam tím, đài hoa có 5 răng xếp thành hình chuông, có lông.
- Quả nang hình trứng, dài bằng các đài hoa, mỏ quả ngắn, bên trong chứa nhiều hạt nhỏ màu vàng.
Cây nhân trần có mấy loại và phân bổ ở đâu?
Thực tế trong thiên nhiên có tới ba loại cây khác nhau. Nếu không tinh ý sẽ rất dễ bị nhầm lẫn giữa các loại cây này.
- Cây nhân trần Việt Nam – Adenosma Caeruleum R.Br: Họ hoa mõm chó có tên Scrophulariaceae. Loại cây này còn có tên là nhân trần cái thường được tìm thấy nhiều ở Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Phú Thọ, Bắc Ninh.
- Cây nhân trần bồ bồ – Adenosma Capitatum Benth: Thuộc họ hoa mõm chó Scrophulariaceae. Do một số nơi gọi là cây nhân trần, một số nơi gọi là cây bồ bồ nên có tên gọi như vậy.
- Cây nhân trần Trung Quốc – Artemisia Capillaris Thunb: Thuộc họ Cúc Compositae, khá hiếm gặp ở Việt Nam.
Ngoài ra trong dân gian còn phân biệt nhân trần bắc của Trung Quốc với cây nhân trần nam của Việt Nam.
Bộ phận thu hoạch và bào chế
Toàn bộ phần ở trên mặt đất của cây đều được thu hái và sử dụng làm thuốc. Thông thường người dân sẽ thu hoạch vào mùa hè khi cây đang ra hoa. Dược liệu sau khi thu hái sẽ sơ chế, chặt thành từng đoạn 3 – 5cm rồi phơi và sấy khô để bảo quản sử dụng lâu dài.
Không nên bỏ lỡ: Cây Lạc Tiên: Đặc Điểm, Công Dụng, Bài Thuốc, Giá Bán & Địa Chỉ Mua
Những tác dụng của nhân trần với sức khoẻ
Mặc dù là loại thảo mộc giải khát quen thuộc nhưng nhiều người sẽ phải bất ngờ khi biết đến công dụng cây nhân trần trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.
Theo YHCT nhân trần có tác dụng gì?
Theo các tài liệu y học cổ truyền, cây nhân trần dược liệu có vị hơi cay, đắng, tính ấm, có mùi thơm, quy kinh Tỳ, Vị, Can Đởm.
Dược liệu có tác dụng thanh nhiệt, trừ phong thấp, lợi thấp, chỉ thống, tiêu thũng, giảm đau, thoái hoàng, lợi tiểu, chống ngứa, hành khí tán ứ,… Do đó được sử dụng nhiều trong các bài thuốc chữa sốt nóng, vàng da, bí tiểu, phục hồi cơ thể cho phụ nữ sau sinh.
Tác dụng nhân trần theo nghiên cứu y khoa
Nhiều nghiên cứu về dược liệu này trên thế giới đều cho thấy, dược liệu có chứa hàm lượng tinh dầu khoảng 1%. Chủ yếu là paracymen và còn có anethol, limonen, pinen, cineol,…
Ngoài ra còn có chứa nhiều hoạt chất khác như chất chống oxy hoá flavonoid, coumarin, polyphenol,… Nhờ đó, dược liệu đem lại nhiều tác dụng tốt cho sức khoẻ.
- Hỗ trợ điều trị viêm gan cấp, vàng da, chán ăn, đầy bụng khó tiêu, tăng men gan, tăng bilirubin máu, tăng cường chức năng thải độc của gan, kháng viêm mạnh giai đoạn cấp tính.
- Lợi mật, tăng tiết mật, hỗ trợ điều trị viêm túi mật, giảm trương lực cơ vòng oddi, tránh tắc mật.
- Hạ lipid máu, cải thiện rối loạn chuyển hoá lipid, ngăn ngừa gan nhiễm mỡ, máu nhiễm mỡ.
- Ức chế vi khuẩn lao, thương hàn, phó thương hàn A, trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn E.coli, trực khuẩn mủ xanh, trực khuẩn lỵ, não mô cầu, tụ cầu vàng, virus cúm,…
- Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, cải thiện miễn dịch, hỗ trợ hạ huyết áp.
- Giải nhiệt, cải thiện loét miệng, mụn nhọt, mẩn ngứa, nấm da,…
Các cách sử dụng dược liệu tốt cho sức khoẻ
Bên cạnh uống như một loại nước giải khát ngon miệng, trong dân gian còn có nhiều bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh lý bằng loại thảo mộc quen thuộc này.
Các cách dùng nước nhân trần cho bệnh nhân gan
Tác dụng cây nhân trần thể hiện rất rõ với bệnh nhân mắc bệnh về gan. Dưới đây là tổng hợp tất cả các bài thuốc mà người bệnh có thể tham khảo sử dụng.
Không nên bỏ lỡ: Cây Dứa Dại: Công Dụng, Cách Dùng Và Những Lưu Ý Cần Biết
- Bài thuốc chữa viêm gan cấp tính từ dược liệu nhân trần
Sắc nước thuốc gồm có 18 – 24g dược liệu, 12g chi tử, 6 – 8g đại hoàng và chia uống ngày 3 lần.
- Chữa viêm gan siêu vi
Dùng 63g thảo mộc, sắc nước và uống hết trong ngày.
- Chữa viêm gan siêu vi, đầy bụng, bí đại tiện, tiểu tiện ít, nước tiểu vàng đậm
Dùng thang gồm có 24g nhân trần, 12g chi tử, 8g đại hoàng sắc nước uống hàng ngày.
- Trị viêm gan siêu vi mạn tính, vàng da, tiểu tiện khó
Sử dụng thang bột nhân trần ngũ linh gồm có 16g nhân trần, 12g bạch truật, 12g trạch tả, 12g trư linh, 12g phục linh đem sắc uống.
- Chữa viêm gan vàng da cấp tính có dấu hiệu sốt
Tán vụn 3 vị gồm 300g dược liệu, 60g sinh đại hoàng, 30g trà. Mỗi ngày lấy 30g bột thuốc hãm cùng nước sôi trong khoảng 10 – 15 phút và uống thay nước.
Hoặc bài thuốc gồm 500g bạch hoa xà thiệt thảo, 150g nhân trần, 50g sinh cam thảo đem tán thành bột. Mỗi ngày lấy 60g bột pha với nước sôi trong 15 phút và uống thay nước.
- Dùng cho bệnh nhân viêm gan di chứng
Uống nhân trần có tác dụng gì? Viêm gan di chứng gây rối loạn tiêu hoá, chán ăn, đầy bụng khó tiêu có thể dùng bài thuốc sau.
Sấy khô và tán thành bột mịn ba vị gồm 500g mạch nha, 500g dược liệu và 250g trần bì. Mỗi lần dùng 60g bột hãm với nước sôi trong 20 phút thì dùng để uống thay nước trà hàng ngày, liên tục trong khoảng 1 – 2 tháng.
Cây nhân trần có tác dụng gì với bệnh mật?
Người mắc các bệnh về mật như viêm túi mật, sỏi mật có thể sử dụng cây khô cùng với nhiều dược liệu khác.
Bài viết hấp dẫn: Cây Mật Gấu Có Tác Dụng Gì? Cách Dùng Và Lưu Ý Khi Sử Dụng
- Trị viêm túi mật
Sắc nước thuốc từ 40g nhân trần, 40g uất kim, 40g bồ công anh, 16g nghệ vàng để uống hàng ngày.
- Phòng ngừa viêm túi mật, sỏi mật, viêm gan
Nếu đang có nguy cơ cao bị viêm gan cấp hay có virus trong tế bào gan thì dùng bài thuốc phòng ngừa sau.
Tán thành vụn các vị thuốc gồm 300g râu ngô, 150g nhân trần, 150g bồ công anh. Mỗi lần dùng 50g thuốc để hãm cùng nước sôi, sau khoảng 20 phút thì uống thay trà hàng ngày. Cần lưu ý không nên dùng bài thuốc này quá 30 ngày.
Cây nhân trần chữa bệnh gì – Mỡ máu cao
Để giúp trị mỡ máu cao, cholesterol cao, bạn có thể uống nước trà dược liệu này hàng ngày, mỗi ngày dùng 30 – 40g.
Hoặc có thể sử dụng bài thuốc sắc từ 30g nhân trần, 20g sơn tra, 15g sinh mạch nha.
Chữa sốt vàng da
Người bị sốt, da vàng, mắt vàng, khô miệng, tiểu tiện nước vàng, tiểu khó có thể sử dụng bài thuốc sau.
Sắc 500ml nước cùng với 20g nhân trần, 12g chi tử và 4g đại hoàng cho đến khi còn khoảng một nửa thì chia uống ngày 3 lần.
Chữa sốt nóng, say nắng, nhức đầu
Nhiều người thắc mắc uống nước nhân trần có tác dụng gì? Sử dụng dược liệu này và hành trắng, mỗi vị khoảng một nắm với vị lượng bằng nhau đem sắc thành nước uống. Giúp hạ sốt nóng, chữa say nắng loạng choạng, buồn nôn, chóng mặt, nhức đầu.
Không nên bỏ lỡ: Cây Huyết Rồng: Đặc Điểm, Bài Thuốc, Giá Bán Và Lưu Ý Sử Dụng
Cách hạ sốt, ra mồ hôi từ dược liệu
Khi bị cảm do say nắng, thấp nhiệt bị hãm bên trong có thể dùng thang cam lộ tiêu độc. Giúp trị sốt, tê buốt tay chân, trướng bụng, tức ngực, không ra mồ hôi khiến vật vã khó chịu, hoặc ra mồ hôi nhưng không hạ sốt, nước tiểu đỏ, bí đại tiện, rêu lưỡi trắng hoặc dày.
Chuẩn bị thang thuốc gồm 20g hoạt thạch; 16g nhân trần; 12g hoàng cầm; 8g mỗi loại thạch xương bồ, mộc thông, xuyên bối mẫu; 6g mỗi loại hoắc hương, xạ can, liên kiều, bạc hà, bạch đậu khấu. Tất cả vị thuốc trên đem sắc và uống hết trong ngày, không để qua đêm.
Chữa hoàng đản, chân tay lạnh buốt, mạch yếu và ra nhiều mồ hôi
Sắc thang thuốc gồm có 24g nhân trần, 12g can khương, 8g cam thảo và 4g phụ tử chế để uống chữa bệnh.
Tác dụng của nước nhân trần với đau mắt sưng đỏ
Khi mắt bị sưng đỏ và đau có thể dùng nhân trần khô và mã đề, mỗi vị một nắm bằng nhau để sắc nước uống.
Uống nhân trần có tốt không và những lưu ý khi sử dụng
Mặc dù là một thảo mộc tốt cho sức khoẻ nhưng để đảm bảo an toàn, trước khi sử dụng bạn đọc cần chú ý những điều dưới đây.
- Không được kết hợp với cam thảo. Do dược liệu có tính hàn, tác dụng đào thải nước còn cam thảo lại giữ nước còn cam thảo bổ khí, thanh nhiệt, giải độc, giữ nước. Mặc dù đều có công dụng tốt nhưng khi kết hợp với nhau lại không tốt.
- Với câu hỏi uống nhân trần hàng ngày có tốt không thì câu trả lời là không. Người bình thường không có bệnh hay nguy cơ mắc bệnh thì không nên uống hàng ngày. Do dược liệu có tính lợi tiểu, đào thải nước, sử dụng nhiều dễ gây mất nước, mệt mỏi, thiếu tập trung. Gan phải tăng bài tiết dịch mật dẫn đến tổn thương, mất cân bằng sinh bệnh tật.
- Người có thể hàn, hay bị lạnh bụng không dùng dược liệu này.
- Lá nhân trần có tốt cho bà bầu không, uống được không? Phụ nữ có thai và đang cho con bú uống nhiều có thể ảnh hưởng tới các tuyến trong cơ thể, dẫn đến ít hoặc mất sữa.
Nhân trần mua ở đâu chất lượng và giá bao nhiêu?
Nhân trần là một loại thảo mộc quen thuộc, thậm chí nhiều địa phương còn sử dụng như một loại trà để uống hàng ngày. Giá dược liệu hiện nay rất rẻ, chỉ khoảng từ 50 – 100 ngàn đồng một kg.
Xem thêm: Cây Ké Đầu Ngựa – Công Dụng, Bài Thuốc Chữa Bệnh Và Địa Chỉ Mua
Bạn có thể mua dược liệu ở các cửa hàng dược liệu, tạp hoá hoặc mua trực tuyến đều được. Tuy nhiên cần lưu ý hiện nay trên thị trường chủ yếu là nhân trần khô, rất dễ bị ẩm mốc nên nhiều nơi dùng thuốc chống ẩm mốc. Hoặc nhiều đơn vị cũng vì lợi nhuận mà phun thuốc diệt cỏ vào cây tươi để cây nhanh khô héo và kinh doanh. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ của người sử dụng.
Do đó, khi mua nhân trần hay bất cứ loại dược liệu nào, bạn đọc cũng cần phải lựa chọn địa chỉ uy tín, chất lượng để đảm bảo nhất cho sức khoẻ.
Trên đây là những thông tin về cây nhân trần, một loại thảo mộc giải khát nhưng đem lại vô vàn công dụng tốt cho sức khoẻ. Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn đọc có thêm những thông tin hữu ích để sử dụng dược liệu tốt nhất và an toàn nhất.
