Thoái Hóa Khớp Háng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị

Thoái hóa khớp háng là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt là ở người cao tuổi, gây ra nhiều đau đớn và hạn chế vận động cho người bệnh. Khớp háng bị thoái hóa không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được can thiệp điều trị kịp thời và đúng cách. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị thoái hóa khớp háng là rất quan trọng để có thể phòng ngừa cũng như quản lý bệnh hiệu quả. 

Thoái hoá khớp háng là gì?

Khớp háng là một khớp bóng và ổ, có cấu tạo phức tạp giúp thực hiện nhiều chuyển động. Cấu trúc của khớp háng bao gồm các thành phần chính sau:

• Chỏm xương đùi (Femoral head): Đây là phần đầu tròn của xương đùi, nằm trong ổ khớp (acetabulum) của xương chậu.
• Ổ khớp (Acetabulum): Một hốc trên xương chậu, có hình dạng như một chén, bao quanh và nâng đỡ chỏm xương đùi.
• Sụn khớp (Articular cartilage): Một lớp sụn mịn, trơn phủ lên bề mặt chỏm xương đùi và ổ khớp, giúp giảm ma sát và hấp thụ chấn động khi vận động.
• Dây chằng (Ligaments): Các dây chằng bao quanh khớp háng, giúp giữ khớp ổn định và ngăn ngừa sự di chuyển quá mức.
• Màng hoạt dịch (Synovial membrane): Lớp màng mỏng bên trong khớp, sản xuất dịch hoạt dịch (synovial fluid) để bôi trơn khớp.
• Các cơ và gân (Muscles and tendons): Các cơ xung quanh khớp háng, bao gồm cơ mông, cơ đùi và cơ chậu. Nhờ đó mang tới công dụng giúp thực hiện các chuyển động và cung cấp sự ổn định cho khớp.

Tham khảo: Thoái Hóa Khớp Vai – Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Thoái hóa khớp háng là tình trạng sụn khớp bị bào mòn, dẫn đến đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Thoái hóa khớp háng là một bệnh lý phổ biến, thường gặp ở người lớn tuổi.

Nguyên nhân gây thoái hoá khớp háng

Thoái hóa khớp háng là một tình trạng phức tạp có thể do nhiều nguyên nhân gây ra. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa khớp háng:

• Lão hóa tự nhiên: Khi tuổi tác tăng lên, sụn khớp dần mất đi tính đàn hồi và khả năng tự phục hồi, dẫn đến thoái hóa.
• Chấn thương: Các chấn thương như gãy xương, trật khớp hoặc các chấn thương mạnh khác có thể làm tổn thương sụn khớp và dẫn đến thoái hóa khớp háng. Ngoài ra, những chấn thương nhỏ lặp đi lặp lại theo thời gian cũng có thể gây ra tổn thương khớp.
• Yếu tố di truyền: Trong một vài trường hợp, bệnh nhân có thể bị thoái hóa khớp ở háng do yếu tố di truyền, bao gồm các vấn đề về hình dạng và cấu trúc của khớp háng.
• Thừa cân và béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực nhiều hơn lên khớp háng, làm tăng nguy cơ tổn thương và thoái hóa sụn khớp.
• Hoạt động quá mức: Những người tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc đòi hỏi sự vận động mạnh mẽ hoặc không đều có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp háng.
• Thiếu vận động: Ngược lại, thiếu vận động cũng có thể làm yếu các cơ xung quanh khớp háng, không hỗ trợ đủ cho khớp, dẫn đến thoái hóa.
• Rối loạn phát triển khớp: Đây là một tình trạng mà ổ khớp háng không phát triển đúng cách, gây ra sự không phù hợp giữa chỏm xương đùi và ổ khớp, dẫn đến thoái hóa sớm.
• Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid arthritis): Một bệnh lý tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công các mô khớp, gây viêm và thoái hóa.
• Bệnh gút (Gout): Tích tụ acid uric trong khớp có thể gây viêm và thoái hóa.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn (Septic arthritis): Nhiễm trùng khớp có thể gây tổn thương và dẫn đến thoái hóa.
• Mất cân bằng cơ học: Các yếu tố cơ học như sai lệch tư thế, đi đứng không đều có thể gây áp lực không đồng đều lên khớp háng.
• Yếu tố sinh học: Mất cân bằng các chất hóa học trong cơ thể, thiếu dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển và bảo vệ sụn khớp cũng là nguyên nhân.

Xem thêm: Bệnh Gai Khớp Gối – Giải Pháp “Vàng” Trong Việc Điều Trị Bệnh Hiệu Quả

Những nguyên nhân trên có thể hoạt động độc lập hoặc kết hợp với nhau, gây ra thoái hóa khớp háng. Việc xác định nguyên nhân cụ thể giúp lựa chọn phương pháp điều trị và quản lý thích hợp, giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Triệu chứng và các giai đoạn tiến triển bệnh

Triệu chứng của thoái hóa khớp háng thường tiến triển từ từ theo thời gian. Ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể chỉ cảm thấy đau nhẹ ở vùng háng, bẹn hoặc mông khi vận động. Cơn đau có thể tăng lên khi đi lại, đứng lâu hoặc lên xuống cầu thang.

Ngoài ra, người bệnh bị thoái hóa ở khớp háng còn có thể gặp các triệu chứng khác như:

• Cứng khớp: Khớp háng cứng và khó cử động, đặc biệt là vào buổi sáng khi mới ngủ dậy.
• Giảm biên độ vận động: Khó khăn khi thực hiện các động tác như gập người, xoay người, dạng háng…
• Tiếng lạo xạo khớp: Khi vận động khớp háng có thể nghe thấy tiếng lạo xạo.
• Yếu cơ: Các cơ quanh khớp háng yếu đi, khiến người bệnh dễ bị vấp ngã.

Thoái hóa khớp háng thường được chia thành 4 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Sụn khớp chỉ bị mòn nhẹ, triệu chứng còn nhẹ và không thường xuyên.
• Giai đoạn 2: Sụn khớp bị mòn nhiều hơn, cơn đau thường xuyên hơn và dữ dội hơn.
• Giai đoạn 3: Tình trạng sụn khớp bị mòn nặng, lộ ra phần xương dưới sụn, gây đau nhức dữ dội, cứng khớp và hạn chế vận động.
• Giai đoạn 4: Phần sụn khớp bị bào mòn hoàn toàn, hai đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau đớn dữ dội, biến dạng khớp và mất hoàn toàn khả năng vận động.

Đọc ngay: Xương Chũm Nằm Ở Đâu? Cấu Tạo, Chức Năng Cụ Thể

Biến chứng của thoái hoá khớp háng

Thoái hóa khớp háng nếu không được điều trị kịp thời và đầy đủ có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh, bao gồm:

• Đau mãn tính: Đau dai dẳng và liên tục, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đau không chỉ giới hạn ở khớp háng mà còn có thể lan ra vùng lưng, đùi, và đầu gối.
• Hạn chế vận động: Giảm phạm vi chuyển động của khớp háng, gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày như đi bộ, đứng lên ngồi xuống hoặc leo cầu thang. Người bệnh có thể phải dựa vào các thiết bị hỗ trợ như gậy, khung đi hoặc xe lăn.
• Biến dạng khớp: Sụn khớp bị hủy hoại nghiêm trọng có thể dẫn đến biến dạng khớp háng. Biến dạng có thể làm thay đổi dáng đi và tư thế của người bệnh, gây thêm áp lực lên các khớp khác và gây ra các vấn đề khác về cơ xương khớp.
• Yếu cơ, teo cơ: Các cơ quanh khớp háng bị teo do ít vận động, dẫn đến yếu cơ và mất sức mạnh. Gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động thường ngày như đi lại, lên xuống cầu thang, mang vác vật nặng,…
• Viêm khớp: Thoái hóa khớp háng có thể dẫn đến tình trạng viêm khớp, gây đau nhức, sưng tấy và cứng khớp. Viêm khớp có thể lan sang các khớp khác trong cơ thể.
• Tổn thương dây thần kinh: Các gai xương mọc ở khớp háng có thể chèn ép dây thần kinh, gây đau đớn, tê bì và ngứa ran ở vùng chi dưới.
• Hoại tử khớp: Ở giai đoạn muộn của bệnh, sụn khớp bị bào mòn hoàn toàn, hai đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, dẫn đến tình trạng hoại tử khớp. Hoại tử khớp gây đau đớn dữ dội, mất hoàn toàn khả năng vận động khớp và có thể dẫn đến tàn phế.
• Ảnh hưởng tâm lý: Đau mãn tính và hạn chế vận động có thể gây ra các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu và giảm chất lượng giấc ngủ. Sự thay đổi trong lối sống và khả năng tự chăm sóc bản thân cũng có thể gây ra cảm giác mất tự tin.
• Tăng áp lực lên các khớp khác: Khi khớp háng bị thoái hóa, người bệnh thường thay đổi cách đi lại và tư thế để giảm đau. Điều này có thể làm tăng áp lực lên các khớp khác như khớp gối, khớp lưng và khớp đối bên. Từ đó làm thoái hóa các khớp khác và tạo ra một vòng luẩn quẩn của đau và tổn thương khớp.
• Nguy cơ phẫu thuật thay khớp háng cao: Thoái hóa khớp háng ở giai đoạn nặng có thể cần phải phẫu thuật thay khớp háng để cải thiện chức năng vận động. Tuy nhiên, phẫu thuật thay khớp háng là một thủ thuật phức tạp, có nguy cơ biến chứng cao và chi phí điều trị đắt đỏ.
• Biến chứng sau phẫu thuật: Trong trường hợp phẫu thuật thay khớp háng, người bệnh có thể gặp phải các biến chứng như nhiễm trùng, lỏng khớp giả hoặc thuyên tắc phổi. Các biến chứng này có thể yêu cầu phẫu thuật lại hoặc các biện pháp điều trị khác.

Tìm hiểu ngay: Bị Đau Xương Chậu Khi Mang Thai Có Sao Không?

Đối tượng có nguy cơ cao bị thoái hoá khớp háng

Thoái hóa khớp háng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố cụ thể. Dưới đây là các đối tượng có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp háng:

• Người cao tuổi có nguy cơ lớn nhất do sụn khớp dần mất đi tính đàn hồi và khả năng tự phục hồi, dẫn đến thoái hóa.
• Người có tiền sử chấn thương khớp háng, từng bị gãy xương, trật khớp hoặc các chấn thương khác ở khớp háng.
• Người thừa cân, béo phì.
• Người có yếu tố di truyền, bao gồm các vấn đề về hình dạng và cấu trúc của khớp háng.
• Người có rối loạn phát triển khớp, xảy ra khi ổ khớp háng không phát triển đúng cách, gây ra sự không phù hợp giữa chỏm xương đùi và ổ khớp, dẫn đến thoái hóa sớm.
• Người mắc các bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid arthritis), bệnh gout  hoặc viêm khớp nhiễm khuẩn (Septic arthritis).
• Người có nghề nghiệp, thói quen hoạt động mạnh, ít vận động hoặc có vận động không đều cũng có thể bị ảnh hưởng.
• Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao hơn do sự thay đổi nội tiết tố ảnh hưởng đến sức khỏe của sụn và xương.
• Người hút thuốc lá.

Cách chẩn đoán thoái hoá khớp háng

Chẩn đoán thoái hóa khớp háng thường đòi hỏi một quá trình kiểm tra lâm sàng chi tiết. Đồng thời kết hợp với các phương pháp hình ảnh và xét nghiệm khác để xác định mức độ tổn thương, loại trừ các nguyên nhân khác. Dưới đây là các bước và phương pháp chính trong quá trình chẩn đoán thoái hóa khớp háng:

Khám lâm sàng

• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng như đau, cứng khớp, hạn chế vận động và bất kỳ dấu hiệu nào khác mà bạn gặp phải. Cần biết về tiền sử bệnh tật, chấn thương khớp háng, các bệnh lý khác và lối sống hiện tại.
• Kiểm tra thể chất: Bác sĩ sẽ kiểm tra khả năng vận động của khớp háng, phạm vi chuyển động và bất kỳ dấu hiệu nào của sưng, đau hoặc biến dạng. Quan sát cách bạn đi lại và chuyển động để đánh giá sự bất thường.

Xem ngay: Chiều Dài Xương Đùi Thai Nhi Theo Tuần Mẹ Bầu Cần Biết

Chẩn đoán hình ảnh

• X-quang: Phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất để phát hiện thoái hóa khớp háng. X-quang giúp nhìn thấy sự hẹp khe khớp, gai xương (osteophytes) và những thay đổi cấu trúc của khớp.
• MRI (Magnetic Resonance Imaging): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về sụn khớp, mô mềm và cấu trúc xương. Được sử dụng khi cần đánh giá chi tiết hơn hoặc khi X-quang không cung cấp đủ thông tin.
• CT scan (Computed Tomography): CT scan tạo ra hình ảnh chi tiết của xương – khớp từ nhiều góc độ và thường được sử dụng trong các trường hợp phức tạp để có cái nhìn chi tiết hơn.

Xét nghiệm

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu không trực tiếp chẩn đoán thoái hóa khớp nhưng có thể loại trừ các nguyên nhân khác như viêm khớp dạng thấp hoặc nhiễm trùng. Các xét nghiệm bao gồm kiểm tra các dấu hiệu viêm như CRP (C-reactive protein) và tốc độ lắng máu (ESR).
• Chọc hút dịch khớp: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chọc hút một mẫu dịch khớp từ khớp háng để kiểm tra dưới kính hiển vi. Giúp loại trừ các nguyên nhân khác của đau khớp như nhiễm trùng hoặc bệnh gút.

Đánh giá chức năng, mức độ đau và các xét nghiệm bổ sung khác

• Đánh giá chức năng khớp: Các bài kiểm tra chức năng khớp giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của thoái hóa khớp đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân. Các bài kiểm tra bao gồm khả năng đi bộ, đứng lên ngồi xuống và thực hiện các hoạt động thông thường.
• Thang đo đau: Bác sĩ có thể sử dụng các thang đo đau như thang điểm từ 0 đến 10 để đánh giá mức độ đau và ảnh hưởng của nó đến chất lượng cuộc sống.
• Bone scan: Đôi khi, một bone scan có thể được sử dụng để phát hiện các thay đổi trong xương sớm hơn so với X-quang.

Quá trình chẩn đoán thoái hóa khớp háng thường đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp để đảm bảo kết quả chính xác và đầy đủ. Việc chẩn đoán sớm và chính xác rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Hướng dẫn điều trị thoái hoá khớp háng hiệu quả

Điều trị thoái hóa khớp háng nhằm mục đích giảm đau, cải thiện chức năng khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị thường kết hợp nhiều biện pháp với nhau để mang lại hiệu quả tốt nhất. Chi tiết như sau:

Điều trị không dùng thuốc

• Vật lý trị liệu: Các bài tập và kỹ thuật vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện linh hoạt và giảm đau.
• Liệu pháp nhiệt và lạnh: Sử dụng nhiệt hoặc lạnh để giảm đau và viêm. Nhiệt có thể làm giảm cứng khớp và cải thiện lưu thông máu, trong khi lạnh có thể giảm sưng và đau.
• Liệu pháp điện: Sử dụng các thiết bị điện để kích thích cơ và giảm đau.

Dùng thuốc

• Thuốc giảm đau: Acetaminophen (Tylenol) thường được sử dụng để giảm đau nhẹ đến trung bình.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen (Advil, Motrin) hoặc naproxen (Aleve) giúp giảm đau và viêm. Lưu ý rằng việc sử dụng lâu dài có thể gây ra các tác dụng phụ như loét dạ dày, tăng huyết áp và vấn đề về thận.
• Thuốc giảm đau mạnh hơn: Trong trường hợp đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm đau mạnh hơn như tramadol hoặc opioid. Tuy nhiên cần sử dụng thận trọng do nguy cơ nghiện và tác dụng phụ nghiêm trọng.
• Tiêm corticoid: Tiêm corticoid vào khớp háng có thể giảm viêm và đau trong một khoảng thời gian.

Can thiệp phẫu thuật

• Phẫu thuật nội soi khớp (Arthroscopy): Trong một số trường hợp, phẫu thuật nội soi khớp có thể loại bỏ hoặc sửa chữa các mô bị tổn thương trong khớp.
• Phẫu thuật thay khớp háng: Khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, phẫu thuật thay khớp háng (total hip replacement) có thể được xem xét. Phẫu thuật này thay thế khớp bị tổn thương bằng khớp nhân tạo, giúp giảm đau và cải thiện chức năng.

Các biện pháp hỗ trợ khác

• Sử dụng các thiết bị hỗ trợ: Gậy, khung đi hoặc xe lăn có thể giúp giảm áp lực lên khớp háng và ngăn ngừa ngã.
• Chỉnh hình: Giày chỉnh hình hoặc đế giày đặc biệt có thể giúp giảm đau và cải thiện khả năng di chuyển.
• Tư vấn tâm lý: Đối phó với đau mãn tính và hạn chế vận động có thể gây căng thẳng tâm lý. Tư vấn tâm lý hoặc nhóm hỗ trợ có thể giúp người bệnh quản lý căng thẳng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Biện pháp thay thế

• Châm cứu: Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp giảm đau do thoái hóa khớp.
• Thảo dược và bổ sung: Một số người tìm đến các liệu pháp thảo dược hoặc bổ sung như glucosamine và chondroitin để hỗ trợ sức khỏe khớp. Tuy nhiên, hiệu quả của các liệu pháp này còn đang được nghiên cứu và cần thảo luận với bác sĩ trước khi sử dụng.

Điều trị thoái hóa khớp háng hiệu quả thường đòi hỏi một kế hoạch toàn diện và cá nhân hóa. Việc hợp tác chặt chẽ với bác sĩ – chuyên gia y tế để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng và nhu cầu của từng người bệnh là rất quan trọng. Điều trị kịp thời và đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống hiệu quả.

Biện pháp phòng ngừa thoái hóa khớp háng

Phòng ngừa thoái hóa khớp háng là một phần quan trọng để duy trì sức khỏe và chức năng của khớp, đặc biệt là khi tuổi tác tăng lên. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa tình trạng khớp háng bị thoái hóa hiệu quả:

• Kiểm soát trọng lượng bằng cách duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ thoái hóa khớp.
• Ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi và vitamin D để duy trì sức khỏe xương khớp.

• Tập thể dục đều đặn với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, và đạp xe để tăng cường cơ bắp xung quanh khớp, duy trì linh hoạt và phạm vi vận động. Ưu tiên các bài tập như yoga và pilates giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và duy trì thăng bằng cơ thể.
• Sử dụng thiết bị bảo vệ khi tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc đòi hỏi sức lực để tránh chấn thương khớp.
• Khi nâng vật nặng, nên dùng kỹ thuật đúng để tránh gây áp lực không cần thiết lên khớp háng.
• Tránh làm việc quá sức và nghỉ ngơi đều đặn để khớp có thời gian hồi phục.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ nếu cần, cụ thể là gậy hoặc khung đi có thể giúp giảm áp lực lên khớp háng khi cần thiết.
• Chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng, bổ sung canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng khác quan trọng cho xương – khớp. Ăn nhiều thực phẩm chống viêm như cá, hạt lanh, hạt chia, rau xanh và trái cây.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là khi có dấu hiệu đau hoặc cứng khớp, để phát hiện và điều trị sớm các vấn đề về khớp.
• Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào về khớp, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ kịp thời.
• Hút thuốc có thể làm giảm lưu thông máu đến khớp và làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
• Giảm tiêu thụ rượu, vì uống rượu quá mức có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe xương và khớp.
• Đảm bảo ghế ngồi và bàn làm việc ở độ cao phù hợp để giảm áp lực lên khớp háng.
• Khi làm việc lâu trong một tư thế, hãy nghỉ giải lao để thay đổi tư thế và vận động khớp.
• Hiểu rõ về cách chăm sóc khớp và các biện pháp phòng ngừa thoái hóa khớp thông qua các tài liệu y tế và tham gia các chương trình giáo dục sức khỏe.

Thoái hóa khớp háng là một thách thức sức khỏe lớn nhưng với sự hiểu biết đúng đắn và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, điều trị phù hợp. Chúng ta có thể kiểm soát và giảm thiểu tác động của bệnh. Duy trì một lối sống lành mạnh, thực hiện các bài tập vận động đều đặn. Cùng với việc thăm khám định kỳ sẽ giúp ngăn ngừa và làm chậm quá trình thoái hóa khớp háng, mang lại cuộc sống chất lượng và không đau đớn cho người bệnh. Hãy bắt đầu chăm sóc khớp háng của bạn ngay từ hôm nay để bảo vệ sức khỏe lâu dài.