Xương Chũm Nằm Ở Đâu? Cấu Tạo, Chức Năng Cụ Thể

Xương chũm (Processus mastoideus) là một phần quan trọng của xương thái dương, đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ tai giữa và tai trong, điều hòa áp suất tai và là điểm bám của nhiều cơ quan liên quan. Hiểu rõ về cấu trúc và chức năng của xương chũm không chỉ giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của nó đối với sức khỏe tai, mà còn hỗ trợ trong việc phòng ngừa và điều trị các bệnh lý liên quan. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về bộ phận này và những biện pháp phòng ngừa các bệnh thường gặp ở khu vực này.

Xương chũm là gì? Nằm ở đâu?

Xương chũm là một phần của hộp sọ, thuộc xương thái dương (Os temporale). Xương có cấu trúc rỗng, chứa nhiều khoang khí nhỏ được gọi là các xoang chũm (mastoid air cells).

Xem thêm: Bệnh gai khớp gối – Giải pháp “vàng” trong việc điều trị bệnh hiệu quả

Xương chũm nằm ở phía sau và dưới tai, thuộc phần sau của xương thái dương. Nó có thể cảm nhận được bằng cách sờ vào khu vực ngay sau tai, nơi có một khối xương nhô ra. Ngoài tên khoa học là Processus mastoideus, xương chũm còn có một số tên gọi khác là thùy chũm, mũi nhọn chũm, gai chũm, xương nhô chũm, xương núm vú,…

Cấu tạo của xương chũm

Xương chũm được cấu tạo bởi hai phần chính:

• Vỏ xương: Vỏ xương là phần ngoài cứng và đặc của thùy chũm. Nó bảo vệ các bộ phận tinh vi của tai nằm bên trong.
• Tế bào chũm: Tế bào chũm là một mạng lưới các khoang chứa khí nằm bên trong thùy chũm. Từ đó giúp điều hòa áp lực trong tai giữa và cũng có vai trò trong việc thoát nước, thông khí.

Ngoài ra, thùy chũm còn chứa một số cấu trúc quan trọng, bao gồm:

• Antrum mastoid: Đây là một khoang chứa khí lớn nhất nằm trong thùy chũm. Antrum mastoid giúp điều hòa áp lực trong tai giữa và cũng có vai trò trong việc thoát nước và thông khí.
• Ống thính giác: Ống này chứa dây thần kinh thính giác, chịu trách nhiệm truyền tín hiệu âm thanh từ tai đến não.
• Ống Fallopian: Chứa dây thần kinh mặt, chịu trách nhiệm kiểm soát các cơ mặt.
• Mũi nhọn chũm: Là một nhô ra nhọn của thùy chũm nằm phía sau khe tai.
• Rãnh sigmoid: Là một rãnh nằm trên bề mặt ngoài của thùy chũm chứa tĩnh mạch sigmoid.
• Mũi nhọn mastoid: Được biết đến là một nhô ra nhọn của thùy chũm nằm phía sau antrum mastoid.

Hiểu về cấu tạo của xương chũm giúp việc chẩn đoán, điều trị các bệnh lý liên quan đến tai và vùng lân cận. Viêm xương chũm và các vấn đề khác liên quan đến cấu trúc này cần được xử lý kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn gặp các triệu chứng như đau, sưng hoặc mất thính lực, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn, điều trị thích hợp.

Đọc ngay: Thoái hóa khớp có nguyên nhân do đâu? cách điều trị tốt nhất

Chức năng của xương chũm

Xương chũm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và hỗ trợ các chức năng của tai, duy trì áp suất và cân bằng, cung cấp điểm bám cho các cơ và dây chằng và tham gia vào hệ thống miễn dịch. Hiểu rõ chức năng của thùy chũm giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của nó trong cơ thể và vai trò của nó trong việc duy trì sức khỏe toàn diện. Nếu có vấn đề liên quan đến thùy chũm hoặc vùng tai, việc tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa là rất cần thiết.

• Bảo vệ tai giữa và tai trong: Xương chũm giúp bảo vệ các cấu trúc nhạy cảm của tai giữa và tai trong khỏi các chấn thương bên ngoài. Các cấu trúc này bao gồm các xương nhỏ trong tai giữa (ossicles) và hệ thống ống dẫn chất lỏng trong tai trong (labyrinth).
• Điều hòa áp suất tai giữa: Các xoang khí trong thùy chũm thông với tai giữa, giúp điều hòa áp suất không khí bên trong tai giữa. Điều này rất quan trọng để duy trì chức năng nghe và cảm giác cân bằng.
• Điểm bám cho cơ và dây chằng: Cơ ức đòn chũm (Sternocleidomastoid muscle) là điểm bám của cơ ức đòn chũm, một cơ lớn kéo dài từ xương ức và xương đòn đến thùy chũm. Cơ này giúp quay đầu và nâng đầu. Ngoài cơ ức đòn chũm, thùy chũm còn là điểm bám cho nhiều cơ, dây chằng nhỏ khác, hỗ trợ trong các cử động của đầu và cổ.
• Tham gia vào hệ thống miễn dịch: Xương chũm và các xoang khí của nó đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn và loại bỏ các nhiễm trùng. Khi các xoang khí này bị nhiễm trùng, chúng có thể gây ra viêm xương chũm (mastoiditis), nhưng cũng đồng thời tham gia vào quá trình miễn dịch tự nhiên của cơ thể để chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Hỗ trợ chức năng thăng bằng và thính giác: Các xoang khí trong thùy chũm giúp duy trì áp suất cân bằng trong tai giữa, điều này rất quan trọng để giữ cho màng nhĩ hoạt động hiệu quả và duy trì chức năng thính giác.

Các bệnh lý xương chũm thường gặp

Các bệnh lý liên quan đến thùy chũm thường gặp có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và cần được chẩn đoán, điều trị kịp thời. Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp ở xương chũm:

Viêm xương chũm (Mastoiditis)

• Nguyên nhân: Thường do nhiễm trùng tai giữa (viêm tai giữa) không được điều trị kịp thời lan sang các xoang khí trong thùy chũm.
• Triệu chứng: Đau, sưng ở khu vực sau tai, đỏ và nóng vùng da xung quanh, sốt, đau đầu, chảy mủ tai. Trường hợp nặng có thể gây viêm màng não hoặc áp xe não.
• Điều trị: Kháng sinh đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch, phẫu thuật (như mở xoang chũm – mastoidectomy) trong trường hợp nghiêm trọng hoặc không đáp ứng với kháng sinh.

Chấn thương xương chũm

• Nguyên nhân: Chấn thương vùng đầu, tai nạn hoặc tác động mạnh vào khu vực thùy chũm.
• Triệu chứng: Đau, sưng, bầm tím, chảy dịch từ tai và có thể kèm theo giảm thính lực hoặc chóng mặt.
• Điều trị: Phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Có thể bao gồm nghỉ ngơi, thuốc giảm đau và trong một số trường hợp cần phẫu thuật.

Cholesteatoma

• Nguyên nhân: Là một khối u lành tính phát triển trong tai giữa và có thể lan sang thùy chũm, thường do viêm tai giữa mạn tính.
• Triệu chứng: Chảy mủ tai liên tục, mất thính lực, đau tai và có thể gây phá hủy thùy chũm, các cấu trúc lân cận nếu không được điều trị.
• Điều trị: Phẫu thuật để loại bỏ khối u và tái tạo lại các cấu trúc bị tổn thương.

Tìm hiểu thêm: Khô khớp gối ở người già – Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Viêm tai giữa mãn tính (Chronic Otitis Media)

• Nguyên nhân: Nhiễm trùng tai giữa kéo dài có thể lan sang thùy chũm và gây ra viêm mạn tính.
• Triệu chứng: Chảy mủ tai, giảm thính lực và có thể có mùi hôi từ tai.
• Điều trị: Kháng sinh, phẫu thuật tai giữa và đôi khi cần phẫu thuật mở xoang chũm nếu nhiễm trùng lan rộng.

Viêm xoang chũm mạn tính (Chronic Mastoiditis)

• Nguyên nhân: Nhiễm trùng mạn tính ở các xoang khí trong xương chũm.
• Triệu chứng: Đau và sưng ở khu vực xương chũm, chảy mủ tai và giảm thính lực.
• Điều trị: Kháng sinh kéo dài và phẫu thuật trong trường hợp không đáp ứng với điều trị nội khoa.

Viêm màng não do nhiễm trùng từ xương chũm

• Nguyên nhân: Nhiễm trùng từ thùy chũm lan lên màng não, gây viêm màng não.
• Triệu chứng: Đau đầu dữ dội, sốt cao, cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng, buồn nôn và nôn.
• Điều trị: Kháng sinh mạnh và điều trị hỗ trợ trong bệnh viện.

Ung thư xương chũm

• Nguyên nhân: Rất hiếm, có thể do di căn từ các vùng khác của cơ thể.
• Triệu chứng: Đau liên tục, sưng, chảy mủ hoặc máu từ tai, giảm thính lực và có thể xuất hiện hạch to gần khu vực thùy chũm.
• Điều trị: Phẫu thuật, xạ trị và hóa trị tùy theo loại và giai đoạn của ung thư.

Biện pháp phòng ngừa các bệnh về xương chũm

Việc phòng ngừa các bệnh về xương chũm là rất quan trọng để bảo vệ thính giác và sức khỏe tổng thể. Vì thế các bạn cần nắm được một số biện pháp phòng ngừa như sau:

• Rửa tai bằng nước ấm và khăn mềm sau khi tắm hoặc bơi lội.
• Tránh ngoáy tai bằng bông ngoáy hoặc các vật dụng khác.
• Sử dụng dung dịch vệ sinh tai theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Điều trị dứt điểm tình trạng viêm họng, viêm mũi, viêm xoang,… để tránh để bệnh lây lan sang tai giữa và gây ra các biến chứng như viêm xương chũm. Đặc biệt khi có các triệu chứng như đau tai, chảy dịch tai, sưng đỏ tai,… cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán, điều trị kịp thời, tránh biến chứng.
• Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, có tiếng ồn lớn trong thời gian dài. Nên đeo khẩu trang khi ra ngoài trời, đặc biệt là ở những nơi có nhiều bụi bẩn.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái để tăng cường sức khỏe và cải thiện sức đề kháng.
• Khám sức khỏe tai mũi họng định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý về thùy chũm.
• Tránh hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích có hại cho sức khỏe.
• Hạn chế tối đa việc sử dụng tăm bông để vệ sinh tai.
• Không tự ý sử dụng thuốc nhỏ tai khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Xương chũm không chỉ là một cấu trúc giải phẫu quan trọng mà còn đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ và hỗ trợ chức năng của tai. Việc hiểu biết về các bệnh lý liên quan đến thùy chũm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả có thể giúp duy trì sức khỏe tai, ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Hãy chú ý chăm sóc và bảo vệ tai của bạn, đồng thời tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa khi cần thiết để đảm bảo thùy chũm luôn khỏe mạnh.