Tìm hiểu về viêm khớp liên mấu: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Viêm khớp liên mấu là một dạng viêm khớp xảy ra tại các khớp liên mấu ở cột sống, thường gây đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Tình trạng này phổ biến ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là những người có thói quen sinh hoạt không khoa học hoặc gặp chấn thương cột sống. Nếu không được kiểm soát kịp thời, bệnh này có thể dẫn đến thoái hóa khớp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động hiệu quả.

Định nghĩa viêm khớp liên mấu

Viêm khớp liên mấu là tình trạng viêm xảy ra ở các khớp liên mấu của cột sống, gây ra đau nhức và hạn chế vận động. Các khớp này có vai trò quan trọng trong việc giữ vững cấu trúc và giúp cột sống chuyển động linh hoạt. Khi bị viêm, chúng mất đi sự linh hoạt vốn có, khiến người bệnh cảm thấy đau đớn, đặc biệt khi thực hiện các động tác xoay hoặc cúi gập.

Vị trí viêm khớp liên mấu

Tình trạng này chủ yếu xuất hiện tại các vị trí sau:

• Cột sống cổ đau và cứng vùng cổ, ảnh hưởng đến khả năng quay đầu hoặc ngửa cổ.
• Cột sống lưng trên gây khó chịu khi hít thở sâu hoặc thay đổi tư thế.
• Cột sống thắt lưng làm giảm khả năng gập người, đứng lên hoặc ngồi xuống.

Triệu chứng viêm khớp liên mấu

Bệnh này thường biểu hiện với các triệu chứng điển hình, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh:

• Đau tại vị trí viêm cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, có thể lan xuống vai, tay hoặc chân tùy theo vùng bị ảnh hưởng.
• Cứng khớp vào buổi sáng cảm giác cứng và khó vận động sau khi ngủ dậy, giảm dần khi cử động nhẹ nhàng.
• Hạn chế vận động khó thực hiện các động tác cúi, ngửa hoặc xoay cột sống.
• Đau tăng khi vận động mạnh các hoạt động như bê vác đồ nặng hoặc ngồi lâu có thể làm cơn đau trầm trọng hơn.
• Tiếng lục khục khi cử động có thể nghe thấy âm thanh phát ra từ cột sống khi di chuyển.

Nguyên nhân gây viêm khớp liên mấu

Viêm khớp liên mấu có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự thoái hóa và áp lực lên cột sống. Những nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Thoái hóa cột sống sụn khớp và đĩa đệm bị bào mòn theo thời gian, làm tăng ma sát giữa các khớp liên mấu.
• Chấn thương cột sống tai nạn, va đập mạnh hoặc té ngã có thể gây tổn thương các khớp này, dẫn đến viêm.
• Lạm dụng vận động sai tư thế thường xuyên cúi, ngửa hoặc xoay người đột ngột làm gia tăng áp lực lên khớp liên mấu.
• Béo phì và thừa cân trọng lượng cơ thể dư thừa khiến cột sống chịu tải nặng hơn, làm tăng nguy cơ viêm khớp.
• Thoát vị đĩa đệm đĩa đệm bị trượt ra khỏi vị trí bình thường gây áp lực lên các khớp liên mấu và gây viêm.
• Di truyền và yếu tố bẩm sinh một số người có cấu trúc khớp yếu bẩm sinh, dễ bị tổn thương và viêm nhiễm hơn bình thường.

Đối tượng dễ mắc viêm khớp liên mấu

Bệnh này thường gặp ở một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao do đặc điểm nghề nghiệp, thói quen sinh hoạt hoặc tình trạng sức khỏe:

• Người lớn tuổi quá trình lão hóa tự nhiên làm suy giảm chức năng của sụn khớp và xương.
• Nhân viên văn phòng thói quen ngồi lâu, ít vận động làm cột sống chịu áp lực lớn, dễ gây viêm.
• Người lao động nặng thường xuyên mang vác vật nặng làm gia tăng tổn thương ở cột sống.
• Người bị béo phì trọng lượng cơ thể quá mức tạo áp lực lên hệ xương khớp, đặc biệt là cột sống.
• Người có tiền sử chấn thương cột sống những tổn thương trước đó có thể làm suy yếu khớp liên mấu và dẫn đến viêm.
• Vận động viên chuyên nghiệp các bộ môn thể thao đòi hỏi cử động mạnh và liên tục có thể gây áp lực lớn lên cột sống.

Biến chứng viêm khớp liên mấu

Nếu không được kiểm soát kịp thời, viêm khớp liên mấu có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Những biến chứng thường gặp bao gồm:

• Giảm khả năng vận động sự tổn thương ở khớp liên mấu khiến cột sống trở nên kém linh hoạt, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày.
• Đau mạn tính kéo dài cơn đau không chỉ xuất hiện khi vận động mà còn kéo dài ngay cả khi nghỉ ngơi, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt.
• Thoái hóa cột sống tình trạng viêm mạn tính làm mất đi lớp sụn bảo vệ khớp, đẩy nhanh quá trình thoái hóa và gây tổn thương nghiêm trọng hơn.
• Hình thành gai xương cơ thể phản ứng với viêm bằng cách tạo ra gai xương, làm tăng áp lực lên dây thần kinh và gây đau nhức kéo dài.
• Chèn ép dây thần kinh viêm khớp có thể gây hẹp lỗ liên hợp, làm chèn ép dây thần kinh, dẫn đến tê bì, yếu cơ và giảm khả năng kiểm soát vận động.
• Ảnh hưởng đến tư thế cột sống tình trạng này khiến người bệnh có xu hướng khom lưng hoặc lệch cột sống để giảm đau, lâu dần có thể gây biến dạng.

Chẩn đoán viêm khớp liên mấu

Để xác định chính xác viêm khớp liên mấu, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp chẩn đoán phù hợp. Các phương pháp phổ biến gồm:

• Thăm khám lâm sàng kiểm tra mức độ đau, khả năng vận động và sự linh hoạt của cột sống thông qua các động tác cơ bản.
• Chụp X-quang cột sống giúp phát hiện những thay đổi về cấu trúc xương, gai xương hoặc tình trạng hẹp khe khớp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) cung cấp hình ảnh chi tiết về sụn khớp, dây thần kinh và các mô mềm, hỗ trợ phát hiện tổn thương viêm.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) đánh giá kỹ hơn về sự thay đổi cấu trúc khớp liên mấu và mức độ tổn thương.
• Tiêm chất gây tê chẩn đoán bác sĩ có thể tiêm thuốc tê vào khớp liên mấu để xác định chính xác nguồn gốc cơn đau.
• Xét nghiệm máu loại trừ các bệnh lý viêm khớp khác như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh tự miễn liên quan.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp liên mấu

Nếu bạn gặp phải những triệu chứng liên quan đến viêm khớp liên mấu và các vấn đề sau không thuyên giảm sau khi tự chăm sóc, việc gặp bác sĩ là điều cần thiết:

• Đau kéo dài hoặc ngày càng nặng cơn đau không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giảm đau.
• Khó khăn trong việc vận động không thể thực hiện các động tác cơ bản như xoay người, cúi gập hoặc đứng lên ngồi xuống.
• Tê hoặc yếu cơ cảm giác tê bì, yếu cơ ở tay hoặc chân, đặc biệt khi kèm theo đau nhức cột sống.
• Biến dạng cột sống xuất hiện dấu hiệu cong vẹo cột sống, lệch tư thế hoặc khó duy trì thăng bằng khi đứng.
• Các triệu chứng xấu đi nhanh chóng tình trạng viêm khớp làm tổn thương cột sống nhanh chóng, ảnh hưởng đến chức năng và khả năng làm việc.
• Sốt và mệt mỏi có thể kèm theo sốt hoặc cảm giác mệt mỏi, đây có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm nghiêm trọng trong cơ thể.

Phòng ngừa viêm khớp liên mấu

Để giảm nguy cơ mắc phải viêm khớp liên mấu hoặc làm chậm quá trình phát triển của bệnh, bạn có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Duy trì cân nặng hợp lý giảm tải cho cột sống bằng cách kiểm soát cân nặng, hạn chế béo phì để giảm áp lực lên khớp liên mấu.
• Tập thể dục thường xuyên các bài tập như yoga, bơi lội hoặc đi bộ giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và giữ cho cột sống dẻo dai.
• Giữ tư thế đúng khi ngồi và đứng tránh ngồi lâu một chỗ, luôn giữ lưng thẳng và ngồi đúng tư thế để không tạo áp lực không cần thiết lên cột sống.
• Tránh mang vác nặng nếu cần mang vác đồ vật nặng, hãy sử dụng dụng cụ hỗ trợ hoặc chia nhỏ trọng lượng để giảm áp lực lên cột sống.
• Chế độ ăn uống lành mạnh bổ sung đủ canxi, vitamin D và các chất dinh dưỡng cần thiết để bảo vệ sức khỏe xương khớp.
• Khám sức khỏe định kỳ kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh và có biện pháp điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị viêm khớp liên mấu

Điều trị viêm khớp liên mấu bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là những phương pháp điều trị phổ biến:

Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc là một trong những phương pháp hiệu quả để kiểm soát các triệu chứng của viêm khớp liên mấu. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc giảm đau (Analgesics) giúp giảm đau nhanh chóng và làm giảm sự khó chịu. Thuốc phổ biến như paracetamol (Tylenol) là lựa chọn đầu tay khi cơn đau nhẹ. Trong trường hợp cơn đau nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc mạnh hơn như tramadol.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) giảm viêm và đau hiệu quả, điển hình như ibuprofen (Advil, Motrin) và naproxen (Aleve). Những thuốc này có tác dụng giảm sưng tấy và cải thiện khả năng cử động của khớp. Tuy nhiên, cần lưu ý về tác dụng phụ liên quan đến dạ dày và thận khi sử dụng lâu dài.
• Thuốc Corticosteroid dùng trong những trường hợp viêm nghiêm trọng hoặc khi không đáp ứng với các thuốc chống viêm thông thường. Một số loại phổ biến là prednisone và methylprednisolone, có thể được sử dụng dưới dạng uống hoặc tiêm trực tiếp vào khớp để giảm viêm nhanh chóng.
• Thuốc giảm đau gây tê bác sĩ có thể tiêm thuốc gây tê vào khớp viêm để giảm đau tức thì, giúp cải thiện khả năng vận động. Một ví dụ điển hình là tiêm lidocaine hoặc bupivacaine vào vùng khớp bị viêm.
• Thuốc chống viêm dạng sinh học (Biologics) được sử dụng trong trường hợp viêm khớp không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường. Methotrexate là một ví dụ về thuốc sinh học có tác dụng làm giảm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa viêm tái phát.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau và duy trì khả năng vận động cho người bị viêm khớp liên mấu:

• Vật lý trị liệu là phương pháp giúp cải thiện sự linh hoạt của khớp và giảm cứng khớp. Các bài tập kéo giãn, tăng cường cơ bắp và cải thiện độ bền sẽ giúp giảm đau và tăng cường sức mạnh cho vùng cột sống.
• Chườm nóng, chườm lạnh có thể giúp làm dịu cơn đau và giảm viêm. Chườm lạnh giúp giảm sưng tấy, trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp và giảm cứng khớp.
• Massage trị liệu có thể giúp giảm căng cơ và tăng cường lưu thông máu, giúp giảm cảm giác đau và cứng khớp. Những kỹ thuật massage chuyên sâu cũng giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm lý.
• Điều chỉnh lối sống và tư thế một số thói quen sinh hoạt như ngồi lâu, mang vác nặng hoặc lười vận động có thể làm tình trạng viêm khớp trở nên trầm trọng hơn. Người bệnh cần chú ý cải thiện tư thế khi ngồi, đứng và làm việc.
• Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì, giảm trọng lượng cơ thể có thể giảm áp lực lên cột sống, từ đó làm giảm nguy cơ viêm khớp liên mấu. Một chế độ ăn uống hợp lý và tập thể dục điều độ sẽ rất hữu ích.
• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ nếu cần thiết, một số người có thể sử dụng nẹp hoặc dụng cụ hỗ trợ để giảm đau và giúp duy trì sự ổn định cho cột sống, hạn chế sự tổn thương thêm cho khớp viêm.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng cung cấp một số phương pháp điều trị có thể hỗ trợ trong việc điều trị viêm khớp liên mấu, với mục tiêu giúp giảm đau, giảm viêm và cải thiện lưu thông khí huyết:

• Châm cứu là phương pháp phổ biến trong y học cổ truyền để điều trị viêm khớp. Châm cứu giúp kích thích các huyệt đạo, từ đó cải thiện lưu thông máu và giảm viêm. Điều này có thể giảm các triệu chứng đau và cứng khớp một cách hiệu quả.
• Xoa bóp bấm huyệt bằng các kỹ thuật massage nhẹ nhàng và xoa bóp tại các điểm huyệt giúp giảm căng cơ và thư giãn, từ đó giảm đau và phục hồi chức năng khớp.
• Thuốc bắc trong y học cổ truyền, các bài thuốc từ thảo dược như đương quy, ngưu tất, và vương bất lưu hành có thể được sử dụng để cải thiện khí huyết, giảm viêm và tăng cường sức khỏe xương khớp. Một số bài thuốc bắc chuyên trị viêm khớp có tác dụng giảm đau hiệu quả khi kết hợp đúng cách.
• Ngâm chân thuốc thảo dược là một phương pháp thư giãn và giảm đau tại chỗ bằng cách sử dụng các loại thảo dược có tính ấm, giúp cải thiện tuần hoàn máu và làm dịu cơn đau khớp.
• Chế độ ăn uống theo Đông y các thực phẩm bổ dưỡng như gừng, tỏi, nghệ, hay các thực phẩm có tính ấm giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng của khớp. Đông y khuyên người bệnh viêm khớp liên mấu nên bổ sung thực phẩm có tính ấm vào chế độ ăn hàng ngày để hỗ trợ điều trị bệnh.

Viêm khớp liên mấu là một bệnh lý phổ biến và có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc, đến các phương pháp y học cổ truyền. Việc áp dụng đúng phương pháp điều trị sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.