Viêm khớp gối: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Viêm khớp gối là một trong những bệnh lý phổ biến gây đau đớn và ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh, đặc biệt là ở người cao tuổi. Tình trạng này xảy ra khi sụn khớp gối bị tổn thương, dẫn đến viêm, đau và sưng tấy. Ngoài những yếu tố như tuổi tác, viêm khớp gối còn có thể do chấn thương, thừa cân hoặc di truyền. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời giúp giảm thiểu các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bệnh có thể điều trị hiệu quả thông qua các phương pháp y học hiện đại, kết hợp với việc duy trì chế độ ăn uống hợp lý và luyện tập thể dục đều đặn.

Định nghĩa viêm khớp gối

Viêm khớp gối là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở khớp gối, gây ra những cơn đau và hạn chế khả năng vận động của khớp. Đây là một dạng bệnh lý về khớp khá phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở những người trẻ tuổi do chấn thương hoặc yếu tố di truyền. Bệnh này xảy ra khi sụn khớp gối bị tổn thương hoặc thoái hóa, làm cho các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, dẫn đến viêm và đau đớn. Viêm khớp gối có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, nếu không được điều trị đúng cách.

Vị trí của viêm khớp gối

Khớp gối là điểm nối giữa xương đùi, xương ống chày và xương bánh chè. Viêm khớp gối chủ yếu ảnh hưởng đến vùng này, nơi các đầu xương tiếp xúc với nhau. Vị trí này chịu áp lực lớn trong các hoạt động như đi lại, leo cầu thang hay khi ngồi xổm. Sụn khớp gối có vai trò giảm ma sát giữa các xương, giúp khớp di chuyển dễ dàng. Khi sụn bị bào mòn hoặc tổn thương do viêm khớp, các xương sẽ cọ xát vào nhau, gây đau và khó khăn trong vận động.

Triệu chứng của viêm khớp gối

Tình trạng này có thể xuất hiện với các triệu chứng như:

• Đau nhức vùng khớp gối: Cơn đau có thể kéo dài và tăng dần theo thời gian, đặc biệt khi vận động mạnh hoặc thay đổi thời tiết.
• Sưng tấy và nóng: Vùng khớp gối có thể bị sưng lên, gây cảm giác nóng và khó chịu.
• Cứng khớp gối: Người bệnh thường cảm thấy khớp gối bị cứng, khó di chuyển hoặc không thể uốn cong một cách linh hoạt.
• Giảm khả năng vận động: Người bệnh có thể gặp khó khăn khi đi lại hoặc thực hiện các động tác như ngồi xổm, leo cầu thang.
• Tiếng kêu lục cục: Khi di chuyển, một số người bệnh có thể nghe thấy tiếng “lục cục” trong khớp gối do sự ma sát giữa các xương.

Các triệu chứng này có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ viêm và tổn thương ở khớp gối.

Nguyên nhân gây viêm khớp gối

Viêm khớp gối có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, trong đó các nguyên nhân chủ yếu bao gồm:

• Thoái hóa sụn khớp: Sụn khớp gối theo thời gian có thể bị bào mòn, làm giảm khả năng bảo vệ các đầu xương, gây viêm và đau đớn.
• Chấn thương khớp gối: Các chấn thương như gãy xương, rách dây chằng hoặc tổn thương sụn có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp gối sau này.
• Thừa cân, béo phì: Khi cơ thể thừa cân, trọng lượng lớn sẽ tạo áp lực lên khớp gối, làm tăng nguy cơ viêm khớp, đặc biệt là ở những người có lối sống ít vận động.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh viêm khớp gối, khả năng cao bạn cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền này.
• Tình trạng viêm nhiễm: Viêm khớp gối cũng có thể do các bệnh lý viêm nhiễm khác như viêm khớp dạng thấp, gout, hoặc nhiễm trùng trong khớp.

Đối tượng dễ mắc viêm khớp gối

Bệnh viêm khớp gối có thể xảy ra ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn:

• Người cao tuổi: Viêm khớp gối phổ biến hơn ở người lớn tuổi do sự thoái hóa tự nhiên của sụn khớp theo thời gian.
• Người thừa cân, béo phì: Các vấn đề về cân nặng gây áp lực lên khớp gối, dễ dẫn đến viêm khớp.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những ai đã từng bị chấn thương vùng khớp gối (gãy xương, rách dây chằng) có nguy cơ cao mắc bệnh này.
• Người có yếu tố di truyền: Nếu có người trong gia đình mắc bệnh viêm khớp gối, nguy cơ của bạn cũng tăng lên.
• Người vận động nhiều hoặc làm công việc nặng nhọc: Các công việc yêu cầu nhiều sự vận động, mang vác nặng, hoặc tiếp xúc với các chấn động liên tục có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp gối.

Biến chứng của viêm khớp gối

Viêm khớp gối nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các biến chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Giảm khả năng vận động: Viêm khớp gối nặng có thể làm hạn chế sự di chuyển của khớp, dẫn đến khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đi lại, leo cầu thang, hoặc ngồi xổm.
• Biến dạng khớp gối: Khi viêm kéo dài và không được điều trị, cấu trúc của khớp gối có thể bị biến dạng, làm thay đổi hình dạng và chức năng của khớp.
• Tàn tật vĩnh viễn: Nếu không kiểm soát tốt, viêm khớp gối có thể gây tổn thương không thể phục hồi, dẫn đến tàn tật vĩnh viễn và mất khả năng lao động.
• Đau mãn tính: Viêm khớp gối có thể gây đau mãn tính, làm giảm chất lượng sống, thậm chí dẫn đến trầm cảm và lo âu ở người bệnh.

Chẩn đoán viêm khớp gối

Việc chẩn đoán viêm khớp gối chính xác rất quan trọng để áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả. Các phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám trực tiếp để kiểm tra tình trạng sưng, đau, và khả năng vận động của khớp gối. Việc này giúp xác định mức độ tổn thương và tình trạng viêm.
• Xét nghiệm hình ảnh: Các phương pháp như X-quang hoặc MRI giúp bác sĩ nhìn thấy tình trạng thoái hóa sụn, sự tổn thương của các mô xung quanh khớp gối, và phát hiện các dấu hiệu viêm.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này có thể giúp xác định các dấu hiệu viêm nhiễm trong cơ thể, đặc biệt là khi có nghi ngờ viêm khớp do các bệnh lý viêm khác như viêm khớp dạng thấp hay gout.
• Nội soi khớp: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định nội soi khớp để quan sát trực tiếp bên trong khớp gối và đánh giá mức độ tổn thương mô.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp gối

Nếu bạn gặp phải những triệu chứng dưới đây, hãy tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để tình trạng viêm khớp gối trở nên nghiêm trọng hơn:

• Đau không giảm: Cơn đau kéo dài, không giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giảm đau thông thường.
• Sưng tấy và nóng: Nếu khớp gối bị sưng tấy, đỏ hoặc nóng, có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm nặng cần điều trị.
• Khó khăn trong vận động: Nếu bạn không thể di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày như đi lại, leo cầu thang, hoặc đứng lên ngồi xuống mà không cảm thấy đau, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Tiếng kêu lạ khi di chuyển: Nếu khớp gối phát ra tiếng “lục cục” hoặc “cọt kẹt”, đó có thể là dấu hiệu của sự thoái hóa hoặc tổn thương sụn khớp.
• Biến dạng khớp: Khi khớp gối có dấu hiệu bị biến dạng, như thay đổi hình dạng hoặc mất khả năng duỗi thẳng, cần thăm khám ngay.

Phòng ngừa viêm khớp gối

Viêm khớp gối có thể được ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nguy cơ phát triển thông qua các biện pháp phòng ngừa sau đây:

• Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý: Giảm thiểu áp lực lên khớp gối bằng cách duy trì cân nặng ở mức hợp lý, giảm thiểu nguy cơ viêm khớp.
• Luyện tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ bắp, giảm áp lực lên khớp gối và duy trì tính linh hoạt của khớp.
• Tránh các chấn thương: Sử dụng trang bị bảo vệ khi tham gia các hoạt động thể thao, đặc biệt là các môn có tính chất tiếp xúc mạnh hoặc dễ gây chấn thương.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Cung cấp đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin và khoáng chất hỗ trợ sức khỏe khớp, như canxi và vitamin D.
• Điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan: Điều trị dứt điểm các bệnh lý viêm khớp hoặc các bệnh về xương khớp như gout, viêm khớp dạng thấp để ngăn ngừa viêm khớp gối.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối

Việc điều trị viêm khớp gối bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng cụ thể của từng người bệnh. Phương pháp điều trị có thể bao gồm việc sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc, hoặc can thiệp bằng y học cổ truyền để giảm đau, cải thiện chức năng khớp, và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là một trong những phương pháp phổ biến và hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng của viêm khớp gối. Các loại thuốc thường được chỉ định bao gồm:

• Thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs): Đây là nhóm thuốc giúp giảm đau và viêm hiệu quả, thường được sử dụng trong các trường hợp viêm khớp gối nhẹ đến trung bình. Các loại thuốc phổ biến trong nhóm này gồm Ibuprofen (Advil, Motrin), Naproxen (Aleve), và Diclofenac. Các thuốc này có tác dụng giảm viêm, giảm đau, và giúp người bệnh dễ dàng vận động hơn.

• Thuốc giảm đau opioid: Trong trường hợp đau nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau opioid như Tramadol hoặc Hydrocodone. Tuy nhiên, nhóm thuốc này thường được sử dụng hạn chế vì khả năng gây nghiện và tác dụng phụ không mong muốn.

• Thuốc corticosteroid: Các thuốc steroid như Prednisone có thể được tiêm trực tiếp vào khớp gối để giảm viêm mạnh mẽ. Chúng thường được sử dụng khi tình trạng viêm không thể kiểm soát bằng các thuốc NSAIDs thông thường hoặc khi viêm khớp gối gây ra những cơn đau rất nghiêm trọng.

• Thuốc bổ trợ sụn khớp: Các loại thuốc bổ sung như Glucosamine và Chondroitin sulfate giúp hỗ trợ tái tạo và bảo vệ sụn khớp, giảm thiểu sự thoái hóa khớp gối theo thời gian. Mặc dù các nghiên cứu về hiệu quả của nhóm thuốc này còn chưa thống nhất, nhưng nhiều bệnh nhân vẫn sử dụng chúng để làm giảm triệu chứng.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý viêm khớp gối. Những phương pháp này giúp giảm đau, cải thiện sự linh hoạt của khớp, và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh:

• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu chuyên biệt có thể giúp tăng cường cơ bắp xung quanh khớp gối, làm giảm áp lực lên khớp và cải thiện khả năng vận động. Các bài tập này thường được hướng dẫn bởi các chuyên gia vật lý trị liệu và bao gồm các động tác nhẹ nhàng để tăng cường sức mạnh cho khớp mà không gây căng thẳng quá mức.

• Chườm nóng hoặc lạnh: Chườm nóng hoặc lạnh là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp giảm viêm và giảm đau. Chườm lạnh giúp giảm sưng tấy và viêm, trong khi chườm nóng lại giúp làm giãn cơ và giảm đau cơ bắp xung quanh khớp.

• Sử dụng nẹp hoặc gối hỗ trợ: Để giảm áp lực lên khớp gối, bệnh nhân có thể sử dụng các loại nẹp hoặc đai gối. Những sản phẩm này giúp cố định khớp, hạn chế các chuyển động quá mức và hỗ trợ khớp gối trong quá trình hồi phục.

• Chế độ ăn uống hợp lý: Một chế độ ăn uống giàu các dưỡng chất như vitamin D, canxi, và omega-3 có thể giúp giảm viêm và bảo vệ sụn khớp. Các thực phẩm như cá hồi, quả bơ, rau lá xanh, và các loại hạt là những lựa chọn tốt để hỗ trợ sức khỏe khớp gối.

• Giảm cân: Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân là một cách hiệu quả để giảm áp lực lên khớp gối và ngăn ngừa tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn. Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm bớt gánh nặng cho khớp và làm giảm các triệu chứng viêm.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị viêm khớp gối mang lại hiệu quả cho nhiều người bệnh, đặc biệt là đối với những trường hợp không đáp ứng tốt với phương pháp Tây y. Các phương pháp y học cổ truyền có thể bao gồm:

• Châm cứu: Đây là một trong những phương pháp được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh về xương khớp, bao gồm viêm khớp gối. Châm cứu giúp kích thích các điểm huyệt trên cơ thể để cải thiện lưu thông máu, giảm đau và hỗ trợ quá trình phục hồi của khớp.

• Thuốc Đông y: Các bài thuốc Đông y như Nhất Nam An Tí hoặc Quyên Tý Thang được sử dụng để điều trị viêm khớp gối, giúp giảm đau và chống viêm hiệu quả. Các thảo dược như ngải cứu, đinh lăng, sâm ngọc linh, và saffron thường được dùng để kết hợp trong các bài thuốc, giúp làm ấm cơ thể, giảm sưng và khôi phục chức năng khớp.

• Xoa bóp, bấm huyệt: Xoa bóp và bấm huyệt là các phương pháp trị liệu thường xuyên được sử dụng trong y học cổ truyền để giảm đau, thư giãn cơ bắp, và tăng cường lưu thông máu đến các khớp bị viêm. Các động tác xoa bóp nhẹ nhàng giúp giải phóng các chướng ngại trong cơ thể và hỗ trợ giảm viêm hiệu quả.

Các phương pháp y học cổ truyền này có thể được sử dụng song song với điều trị Tây y hoặc thay thế trong một số trường hợp, tùy thuộc vào tình trạng bệnh và sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

Viêm khớp gối là một bệnh lý có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua sự kết hợp giữa điều trị thuốc, biện pháp không dùng thuốc và các liệu pháp hỗ trợ từ y học cổ truyền. Tùy vào mức độ bệnh và sức khỏe của mỗi người, lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.