Ho Gà Ở Người Lớn: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Ho gà ở người lớn là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Tình trạng này thường khởi phát với các triệu chứng giống cảm lạnh thông thường nhưng nhanh chóng tiến triển thành các cơn ho dữ dội, kéo dài, gây khó thở và kiệt sức. Bệnh có thể kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí vài tháng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Mặc dù trẻ em là đối tượng dễ mắc nhất, nhưng người lớn cũng có nguy cơ cao nếu chưa tiêm phòng hoặc miễn dịch suy giảm. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Định nghĩa

Ho gà ở người lớn là một bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Bệnh lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc với giọt bắn từ người bệnh. Không giống như cảm lạnh thông thường, tình trạng này có thể kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí vài tháng, với các cơn ho dữ dội, kéo dài và đặc trưng. Người lớn có thể mắc bệnh này nếu chưa từng tiêm vắc xin đầy đủ hoặc miễn dịch suy giảm theo thời gian.

Bệnh có ba giai đoạn phát triển chính, bắt đầu bằng triệu chứng nhẹ, sau đó tiến triển thành các cơn ho dữ dội và cuối cùng giảm dần. Mặc dù không phổ biến như ở trẻ em, nhưng khi xảy ra ở người lớn, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, gãy xương sườn do ho mạnh, và suy kiệt cơ thể.

Triệu chứng

Các triệu chứng của ho gà ở người lớn thường phát triển theo ba giai đoạn với mức độ tăng dần. Ban đầu, bệnh có thể dễ nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường, nhưng sau đó xuất hiện các biểu hiện đặc trưng hơn.

• Giai đoạn khởi phát: Xuất hiện các triệu chứng nhẹ như sổ mũi, hắt hơi, sốt nhẹ, ho khan giống cảm cúm. Giai đoạn này kéo dài từ một đến hai tuần.
• Giai đoạn toàn phát: Cơn ho kéo dài và liên tục, mỗi cơn ho có thể lên đến hàng chục tiếng. Sau mỗi đợt ho dữ dội, người bệnh có thể thở rít vào giống như tiếng gà gáy.
• Giai đoạn hồi phục: Cơn ho giảm dần về tần suất và mức độ, nhưng vẫn có thể kéo dài thêm vài tuần.

Bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt với những người có bệnh lý nền như hen suyễn hoặc suy giảm miễn dịch. Việc nhận biết triệu chứng sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Nguyên nhân

Ho gà ở người lớn do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, chủ yếu lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc với giọt bắn từ người bệnh. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm tiếp xúc gần gũi với người nhiễm bệnh, hệ miễn dịch suy yếu hoặc chưa được tiêm phòng đầy đủ.

• Lây nhiễm qua đường hô hấp vi khuẩn lan truyền qua giọt bắn khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, dễ dàng lây sang người xung quanh nếu không có miễn dịch bảo vệ
• Chưa tiêm phòng đầy đủ người lớn chưa được tiêm vắc xin ho gà hoặc chưa tiêm nhắc lại theo khuyến cáo dễ có nguy cơ mắc bệnh
• Miễn dịch suy giảm người cao tuổi hoặc người mắc bệnh mạn tính có hệ miễn dịch kém, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và gây bệnh
• Môi trường sống đông đúc làm việc hoặc sinh hoạt trong môi trường có nhiều người, đặc biệt nơi công cộng hoặc gia đình có người mắc bệnh làm tăng nguy cơ lây lan
• Tiếp xúc gần với trẻ em mắc bệnh người lớn có thể bị lây từ trẻ nhỏ chưa được tiêm phòng đầy đủ hoặc đang trong giai đoạn lây nhiễm

Việc nhận biết các nguyên nhân giúp nâng cao ý thức phòng bệnh, từ đó có biện pháp bảo vệ bản thân và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Đối tượng

Mặc dù ho gà thường gặp ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể mắc bệnh nếu chưa có miễn dịch đầy đủ. Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn do môi trường sống, tình trạng sức khỏe hoặc chưa tiêm phòng đúng lịch.

• Người chưa tiêm hoặc tiêm không đầy đủ vắc xin ho gà không mang lại miễn dịch suốt đời, nếu không tiêm nhắc lại, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng cao
• Người già hệ miễn dịch suy yếu theo thời gian khiến nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng nghiêm trọng hơn
• Người có bệnh lý nền mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính dễ bị tổn thương khi nhiễm vi khuẩn ho gà
• Nhân viên y tế hoặc giáo viên làm việc trong môi trường tiếp xúc với nhiều người, đặc biệt là trẻ nhỏ, làm tăng nguy cơ phơi nhiễm vi khuẩn
• Người sống cùng bệnh nhân ho gà tiếp xúc trực tiếp với người đang mang bệnh mà không có biện pháp bảo vệ dễ bị lây nhiễm

Những đối tượng có nguy cơ cao nên đặc biệt lưu ý đến các biện pháp phòng bệnh như tiêm vắc xin nhắc lại, giữ vệ sinh cá nhân và tránh tiếp xúc với người bệnh để hạn chế nguy cơ mắc phải tình trạng này.

Biến chứng ho gà ở người lớn

Nếu không được điều trị kịp thời, ho gà ở người lớn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tình trạng này kéo dài có thể gây tổn thương hệ hô hấp và tác động tiêu cực đến các cơ quan khác trong cơ thể.

• Viêm phổi tình trạng ho kéo dài tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập sâu vào phổi, gây nhiễm trùng phổi, đặc biệt nguy hiểm đối với người có bệnh nền hô hấp
• Gãy xương sườn do ho mạnh cơn ho liên tục và dữ dội có thể gây áp lực lớn lên lồng ngực, làm tăng nguy cơ gãy xương sườn, nhất là ở người cao tuổi hoặc người có hệ xương yếu
• Xuất huyết kết mạc và chảy máu cam áp lực từ những cơn ho mạnh có thể làm vỡ mao mạch ở mắt và mũi, dẫn đến tình trạng xuất huyết nhẹ
• Suy giảm sức khỏe tổng thể ho kéo dài khiến người bệnh kiệt sức, suy nhược cơ thể, mất ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và công việc hàng ngày
• Biến chứng thần kinh trường hợp nặng có thể gây thiếu oxy lên não, làm tăng nguy cơ co giật hoặc tổn thương thần kinh

Việc nhận biết và điều trị sớm giúp hạn chế nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng, đồng thời rút ngắn thời gian bệnh kéo dài, giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục.

Chẩn đoán ho gà ở người lớn

Chẩn đoán ho gà ở người lớn thường dựa trên triệu chứng lâm sàng và một số xét nghiệm đặc hiệu. Do bệnh có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác, bác sĩ cần kết hợp nhiều phương pháp để đưa ra kết luận chính xác.

• Khám lâm sàng bác sĩ hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng ho kéo dài, có kèm theo thở rít hoặc các biểu hiện đặc trưng khác của bệnh
• Xét nghiệm máu kiểm tra số lượng bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu lympho, nhằm đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn trong cơ thể
• Xét nghiệm PCR xác định sự hiện diện của vi khuẩn Bordetella pertussis trong dịch hô hấp, là phương pháp chẩn đoán chính xác và phổ biến nhất
• Nuôi cấy vi khuẩn lấy mẫu dịch họng để phân lập vi khuẩn, giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh
• Chụp X-quang phổi được chỉ định nếu có nghi ngờ viêm phổi hoặc các biến chứng liên quan đến hệ hô hấp

Chẩn đoán sớm giúp người bệnh được điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng và hạn chế lây lan trong cộng đồng.

Khi nào cần gặp bác sĩ ho gà ở người lớn

Ho gà ở người lớn có thể tự khỏi sau một thời gian, nhưng trong nhiều trường hợp, bệnh kéo dài và gây ra biến chứng nghiêm trọng. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường dưới đây, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Ho kéo dài không thuyên giảm tình trạng ho liên tục trong nhiều ngày, đặc biệt là các cơn ho dữ dội vào ban đêm, có thể là dấu hiệu nhiễm trùng nặng
• Khó thở hoặc thở rít mỗi cơn ho đi kèm với tình trạng khó thở, thở khò khè hoặc có âm thanh rít khi hít vào là dấu hiệu nguy hiểm cần được can thiệp sớm
• Đau tức ngực ho quá mạnh có thể gây tổn thương lồng ngực, thậm chí gãy xương sườn ở một số trường hợp, đặc biệt là ở người cao tuổi
• Ho ra đờm vàng hoặc xanh sự thay đổi màu sắc của đờm có thể cho thấy nhiễm trùng thứ phát, chẳng hạn như viêm phổi do vi khuẩn
• Sốt cao kéo dài sốt liên tục, không đáp ứng với thuốc hạ sốt có thể là dấu hiệu của biến chứng nhiễm trùng nghiêm trọng
• Cơ thể suy kiệt ho liên tục gây mất ngủ, mệt mỏi, chán ăn và suy giảm sức khỏe tổng thể, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Việc thăm khám kịp thời không chỉ giúp điều trị bệnh hiệu quả mà còn ngăn chặn nguy cơ lây lan trong cộng đồng, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

Phòng ngừa ho gà ở người lớn

Phòng ngừa ho gà ở người lớn là biện pháp quan trọng giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh cũng như giảm thiểu khả năng lây lan trong cộng đồng. Dưới đây là một số cách hiệu quả giúp bảo vệ sức khỏe khỏi tình trạng này.

• Tiêm vắc xin đầy đủ vắc xin ho gà không chỉ dành cho trẻ em mà người lớn cũng cần tiêm nhắc lại để duy trì miễn dịch
• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh tránh tiếp xúc gần với người đang có triệu chứng ho kéo dài hoặc đã được chẩn đoán mắc bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài sử dụng khẩu trang khi đến nơi đông người, đặc biệt trong môi trường bệnh viện, trường học hoặc phương tiện công cộng
• Giữ vệ sinh cá nhân rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập
• Tăng cường sức đề kháng duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước và tập thể dục đều đặn giúp cơ thể chống lại nguy cơ nhiễm khuẩn
• Vệ sinh môi trường sống thường xuyên lau dọn nhà cửa, khử khuẩn các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế để hạn chế sự phát tán của vi khuẩn

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa không chỉ giúp hạn chế nguy cơ mắc ho gà mà còn tăng cường bảo vệ sức khỏe đường hô hấp, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho những người xung quanh.

Phương pháp điều trị

Điều trị ho gà ở người lớn cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và rút ngắn thời gian bệnh. Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Tây y hoặc kết hợp các biện pháp hỗ trợ khác.

Điều trị bằng thuốc

Dùng thuốc là phương pháp quan trọng trong điều trị bệnh này, giúp tiêu diệt vi khuẩn, kiểm soát triệu chứng và hạn chế nguy cơ lây nhiễm. Các loại thuốc thường được sử dụng gồm kháng sinh, thuốc giảm ho và một số nhóm thuốc hỗ trợ khác.

• Kháng sinh điều trị nguyên nhân azithromycin, erythromycin hoặc clarithromycin được dùng để tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis, giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh và hạn chế lây lan
• Thuốc giảm ho và long đờm dextromethorphan hoặc bromhexin có thể được kê đơn để làm dịu cơn ho, giảm kích thích đường thở và giúp tống đờm dễ dàng hơn
• Thuốc giãn phế quản salbutamol hoặc ipratropium bromide được sử dụng trong trường hợp có co thắt đường thở, giúp người bệnh dễ thở hơn
• Thuốc hạ sốt và giảm đau paracetamol được chỉ định nếu bệnh nhân bị sốt hoặc đau ngực do ho quá nhiều

Dùng thuốc cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị, tránh lạm dụng hoặc tự ý sử dụng thuốc có thể gây tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các biện pháp chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện triệu chứng và giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn.

• Uống đủ nước giúp làm loãng dịch nhầy, giảm cảm giác khô họng và hỗ trợ làm dịu đường hô hấp
• Nghỉ ngơi hợp lý ngủ đủ giấc và hạn chế làm việc nặng giúp cơ thể có thời gian hồi phục, tăng cường sức đề kháng
• Sử dụng máy tạo độ ẩm không khí ẩm giúp giảm kích thích đường thở, làm dịu cơn ho và giảm cảm giác khó chịu khi thở
• Tránh tiếp xúc với chất kích thích khói thuốc lá, bụi bẩn và mùi hóa chất có thể khiến triệu chứng trở nên trầm trọng hơn
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và protein giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ quá trình phục hồi của cơ thể

Kết hợp các biện pháp chăm sóc tại nhà sẽ giúp hạn chế tình trạng kéo dài, đồng thời nâng cao hiệu quả của phác đồ điều trị.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Bên cạnh Tây y, một số bài thuốc và phương pháp y học cổ truyền cũng được áp dụng để hỗ trợ giảm ho, tăng cường sức đề kháng và làm dịu đường thở.

• Trà gừng mật ong gừng có tính ấm giúp giảm viêm, trong khi mật ong có tác dụng làm dịu cổ họng và giảm kích ứng do ho
• Nước lá tía tô tía tô có tác dụng kháng khuẩn, tiêu đờm và giúp làm giảm triệu chứng ho kéo dài
• Cam thảo giúp long đờm, giảm ho và bảo vệ niêm mạc họng khỏi kích thích
• Xông hơi thảo dược sử dụng lá bạc hà, sả, húng quế để xông hơi giúp thông mũi, giảm cảm giác nghẹt thở và hỗ trợ quá trình điều trị
• Xoa bóp bấm huyệt tác động vào huyệt Dũng Tuyền hoặc huyệt Hợp Cốc có thể giúp làm dịu hệ hô hấp, giảm cơn ho và cải thiện lưu thông khí huyết

Y học cổ truyền có thể kết hợp cùng các phương pháp điều trị khác để nâng cao hiệu quả, nhưng cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi áp dụng để đảm bảo an toàn.

Bệnh có thể kéo dài trong nhiều tuần nếu không được kiểm soát đúng cách, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh, điều trị sớm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để hạn chế tối đa biến chứng. Ho gà ở người lớn dù không quá phổ biến nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt với những người có hệ miễn dịch suy yếu. Do đó, tiêm vắc xin đầy đủ, duy trì lối sống lành mạnh và áp dụng các biện pháp bảo vệ sẽ giúp phòng ngừa hiệu quả, giảm nguy cơ mắc bệnh và đảm bảo sức khỏe lâu dài.