Đau dạ dày cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đau dạ dày cấp là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương đột ngột, gây ra các triệu chứng khó chịu như đau dữ dội vùng thượng vị, buồn nôn, nôn mửa, đầy hơi và khó tiêu. Nguyên nhân phổ biến có thể do vi khuẩn Helicobacter pylori, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), căng thẳng kéo dài hoặc chế độ ăn uống không khoa học. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh này có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, viêm loét dạ dày tá tràng và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Việc nhận biết sớm triệu chứng và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng này hiệu quả, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Định nghĩa đau dạ dày cấp

Đau dạ dày cấp là tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương niêm mạc dạ dày xảy ra đột ngột, gây ra cơn đau dữ dội và các triệu chứng rối loạn tiêu hóa. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, lạm dụng thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs), căng thẳng kéo dài hoặc chế độ ăn uống không khoa học. Đây là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến và nếu không được kiểm soát kịp thời, nó có thể tiến triển thành các biến chứng nguy hiểm như viêm loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa và suy giảm chức năng tiêu hóa.

Triệu chứng đau dạ dày cấp

Các dấu hiệu của bệnh có thể xuất hiện đột ngột và gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày. Nhận biết sớm triệu chứng giúp người bệnh có hướng điều trị phù hợp và kịp thời.

• Đau vùng thượng vị khó chịu, dữ dội hoặc âm ỉ, có thể lan ra sau lưng hoặc ngực
• Buồn nôn và nôn mửa đặc biệt sau khi ăn hoặc uống rượu bia
• Đầy hơi, chướng bụng cảm giác căng tức bụng, khó tiêu sau bữa ăn
• Ợ hơi, ợ chua có thể kèm theo cảm giác nóng rát ở vùng thượng vị
• Chán ăn, sút cân do hệ tiêu hóa hoạt động kém, hấp thu dinh dưỡng giảm
• Xuất huyết tiêu hóa trong trường hợp nặng, có thể thấy nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen

Nhận diện sớm những biểu hiện này giúp người bệnh chủ động hơn trong việc thăm khám và điều trị, hạn chế nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây đau dạ dày cấp

Đau dạ dày cấp có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến niêm mạc dạ dày và gây ra các triệu chứng khó chịu. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả và hạn chế nguy cơ tái phát.

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori tấn công vào lớp niêm mạc dạ dày, gây viêm nhiễm và làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của dạ dày
• Lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, aspirin có thể gây kích ứng niêm mạc, làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày
• Căng thẳng, stress kéo dài kích thích tiết axit dạ dày nhiều hơn, làm tổn thương lớp bảo vệ niêm mạc
• Thói quen ăn uống không khoa học ăn quá nhanh, không đúng bữa, tiêu thụ thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc uống nhiều rượu bia khiến dạ dày bị kích thích mạnh
• Dị ứng thực phẩm hoặc nhiễm độc thực phẩm gây viêm cấp tính, dẫn đến đau dạ dày đột ngột kèm theo tiêu chảy, buồn nôn
• Bệnh lý tiêu hóa khác như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày tá tràng có thể làm tăng nguy cơ khởi phát cơn đau cấp

Đối tượng dễ mắc đau dạ dày cấp

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do yếu tố sinh hoạt, môi trường hoặc bệnh lý nền. Việc nhận diện nguy cơ giúp chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe dạ dày hiệu quả.

• Người thường xuyên căng thẳng, áp lực công việc cao có xu hướng tăng tiết axit dạ dày và dễ bị viêm loét
• Người có thói quen ăn uống thất thường, thiếu khoa học bỏ bữa, ăn quá nhanh hoặc tiêu thụ thực phẩm gây kích thích dạ dày
• Người sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm dài ngày làm tổn thương lớp niêm mạc và gây viêm cấp tính
• Người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa như viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày có nguy cơ bùng phát triệu chứng nặng hơn
• Người lạm dụng rượu bia, thuốc lá làm suy yếu lớp bảo vệ niêm mạc, tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa
• Người già, hệ tiêu hóa suy yếu theo tuổi tác khả năng bảo vệ của niêm mạc giảm dần, dễ bị tổn thương hơn khi gặp tác nhân kích thích

Nhóm đối tượng này cần chú ý thay đổi lối sống và có các biện pháp bảo vệ dạ dày để tránh nguy cơ mắc bệnh hoặc làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Biến chứng của đau dạ dày cấp

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đau dạ dày cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hệ tiêu hóa và toàn cơ thể. Nhận biết sớm các nguy cơ giúp hạn chế tổn thương và bảo vệ dạ dày tốt hơn.

• Xuất huyết tiêu hóa xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng, gây chảy máu, có thể nhận biết qua nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen
• Loét dạ dày tá tràng tình trạng viêm kéo dài làm hình thành vết loét, gây đau đớn dữ dội và ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa
• Thủng dạ dày biến chứng nghiêm trọng khi vết loét ăn sâu vào thành dạ dày, gây thủng và dẫn đến viêm phúc mạc nguy hiểm
• Hẹp môn vị tổn thương lâu ngày có thể làm thu hẹp lối ra của dạ dày, gây nôn ói liên tục, chướng bụng và suy giảm hấp thu dinh dưỡng
• Tăng nguy cơ ung thư dạ dày viêm nhiễm kéo dài làm thay đổi cấu trúc tế bào niêm mạc, có thể dẫn đến ung thư nếu không kiểm soát tốt

Chẩn đoán đau dạ dày cấp

Để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp chẩn đoán phù hợp. Việc kiểm tra kịp thời giúp đưa ra hướng điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng.

• Khám lâm sàng đánh giá triệu chứng, hỏi về tiền sử bệnh lý, thói quen ăn uống và các yếu tố nguy cơ
• Nội soi dạ dày sử dụng ống nội soi có gắn camera để quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc dạ dày, phát hiện viêm loét hoặc xuất huyết
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn Helicobacter pylori thực hiện thông qua xét nghiệm máu, hơi thở hoặc mô sinh thiết trong quá trình nội soi
• Siêu âm ổ bụng kiểm tra tình trạng của dạ dày và các cơ quan tiêu hóa liên quan, phát hiện các dấu hiệu bất thường
• Xét nghiệm máu và phân đánh giá dấu hiệu viêm nhiễm, kiểm tra nguy cơ thiếu máu hoặc xuất huyết tiêu hóa

Việc kết hợp nhiều phương pháp giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất cho từng trường hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị đau dạ dày cấp

Một số trường hợp đau dạ dày cấp có thể tự cải thiện bằng cách thay đổi lối sống, nhưng nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, người bệnh cần đi khám sớm để tránh biến chứng nguy hiểm. Nhận biết dấu hiệu cảnh báo giúp can thiệp kịp thời và bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

• Cơn đau dữ dội, kéo dài không thuyên giảm dù đã thay đổi chế độ ăn uống hoặc dùng thuốc giảm đau
• Buồn nôn, nôn nhiều lần đặc biệt khi có dấu hiệu nôn ra máu hoặc chất nôn có màu sẫm bất thường
• Đi ngoài phân đen, phân có máu dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa, cần được cấp cứu ngay
• Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân có thể liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng ở dạ dày hoặc hệ tiêu hóa
• Chán ăn, mệt mỏi kéo dài đi kèm với triệu chứng tiêu hóa bất thường, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể
• Khó nuốt, đau tức ngực có thể liên quan đến viêm loét nặng hoặc bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản
• Triệu chứng tái phát nhiều lần dù đã điều trị nhưng vẫn không khỏi hoàn toàn, cần kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác

Phòng ngừa đau dạ dày cấp

Thay đổi thói quen sinh hoạt và duy trì lối sống lành mạnh giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, đồng thời bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tổn thương. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và hạn chế nguy cơ tái phát.

• Duy trì chế độ ăn uống khoa học ăn đúng giờ, hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc có tính axit cao
• Tránh lạm dụng thuốc kháng viêm, giảm đau tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để hạn chế tác dụng phụ ảnh hưởng đến dạ dày
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá, đồ uống có ga giúp giảm kích thích lên niêm mạc và bảo vệ dạ dày tốt hơn
• Kiểm soát căng thẳng, duy trì tâm lý ổn định bằng cách tập thể dục, thiền định hoặc các hoạt động giải trí giúp thư giãn tinh thần
• Uống đủ nước và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ hỗ trợ tiêu hóa, giảm nguy cơ táo bón và giúp dạ dày hoạt động hiệu quả hơn
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya giúp cơ thể có thời gian phục hồi và cân bằng các hoạt động tiêu hóa
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe tiêu hóa đặc biệt nếu có tiền sử bệnh dạ dày hoặc triệu chứng tiêu hóa kéo dài

Áp dụng các biện pháp này giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh, hạn chế nguy cơ mắc bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị đau dạ dày cấp

Điều trị đau dạ dày cấp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương của niêm mạc dạ dày và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Các phương pháp có thể bao gồm sử dụng thuốc Tây y, thay đổi lối sống hoặc áp dụng y học cổ truyền để cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc

Sử dụng thuốc Tây y giúp kiểm soát triệu chứng nhanh chóng, giảm đau, trung hòa axit và bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tác nhân gây hại.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI) như Omeprazole, Esomeprazole giúp giảm tiết axit mạnh mẽ, bảo vệ niêm mạc và hỗ trợ phục hồi tổn thương
• Thuốc kháng histamin H2 như Ranitidine, Famotidine có tác dụng ức chế tiết axit dạ dày, làm giảm các cơn đau và hạn chế nguy cơ viêm loét tiến triển
• Thuốc kháng axit (antacid) như Maalox, Gastropulgite giúp trung hòa dịch vị tức thời, giảm cảm giác nóng rát vùng thượng vị
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày như Sucralfate, Rebamipide tạo lớp màng bảo vệ, giúp phục hồi các tổn thương do axit dạ dày gây ra
• Thuốc kháng sinh như Clarithromycin, Amoxicillin được chỉ định khi nguyên nhân gây bệnh do vi khuẩn Helicobacter pylori

Các loại thuốc này cần được sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ không mong muốn.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và ngăn ngừa tái phát.

• Duy trì chế độ ăn uống khoa học ăn đúng giờ, tránh bỏ bữa và ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, rau xanh
• Hạn chế các tác nhân kích thích dạ dày tránh tiêu thụ rượu bia, thuốc lá, cà phê và các thực phẩm có tính axit cao
• Kiểm soát căng thẳng bằng cách tập luyện thể thao, thiền, yoga để ổn định hệ thần kinh và giảm tác động tiêu cực lên dạ dày
• Ngủ đủ giấc và tránh thức khuya giúp cơ thể phục hồi tốt hơn, điều hòa hoạt động của hệ tiêu hóa
• Uống đủ nước và bổ sung thực phẩm giàu chất xơ hỗ trợ quá trình tiêu hóa, giảm nguy cơ táo bón và cải thiện chức năng dạ dày

Duy trì những thói quen lành mạnh này giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển thành mãn tính và hạn chế tái phát trong tương lai.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Các bài thuốc Đông y và liệu pháp tự nhiên giúp giảm triệu chứng đau dạ dày, cân bằng hệ tiêu hóa và hỗ trợ phục hồi tổn thương niêm mạc.

• Sử dụng nghệ và mật ong giúp làm dịu niêm mạc dạ dày, kháng viêm và kích thích làm lành vết loét
• Trà gừng có tác dụng giảm đau, chống buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả
• Cam thảo giúp trung hòa axit, bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm tình trạng viêm nhiễm
• Lá mơ lông có tính kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày và giảm triệu chứng đầy hơi
• Cao dạ cẩm có tác dụng làm dịu cơn đau, chống viêm và giảm tiết axit trong dạ dày

Bên cạnh các bài thuốc, xoa bóp bấm huyệt, châm cứu cũng là phương pháp giúp giảm đau, điều hòa khí huyết và cải thiện chức năng tiêu hóa hiệu quả.

Kiểm soát và điều trị đau dạ dày cấp kịp thời giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa và hạn chế các biến chứng nguy hiểm. Áp dụng phương pháp phù hợp với từng tình trạng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh và ngăn ngừa nguy cơ tái phát.